منشور حقوق شهروندي: ارزيابي نقادانه از منظر ميان رشته اي

Assessing the Charter on Citizens’ Rights: A Multi-disciplinary Critique

مقوله شهروندي و حقوق و تكاليف مترتب بر آن در كانون مباني شكل گيري دولت هاي مدرن قرار دارد و بر چگونگي ساختارهاي حقوقي و فرايندهاي تصميم گيري در نظام هاي مردم سالار تاثيري بس گسترده دارد. در اين راستا، منشور حقوق شهروندي، كه دستاورد تلاش هاي دولت يازدهم بوده است، با هدف تاكيد، تبيين و تبويب نظام حق و تكليف شهروندان جمهوري اسلامي ايران منتشر و به ادارات و سازمان هاي دولتي ابلاغ شد. هدف اين نوشتار اين است كه متن منشور را با بهره گيري از رهيافتي ميان رشته اي مورد ارزيابي نقادانه قرار دهد و از اين طريق، مزايا و كاستي هاي آن را به منظور بهره برداري در ويراست هاي بعدي آن نشان داده شود. متن منشور به عنوان يك سند حقوقي منتشر شده است، اما مباحث بنيادين آن در حوزه انديشه سياسي مطرح شده و مي شود. بنابراين، پس از مرور سريع تاريخ تكوين و مبادي فلسفي حق شهروندي در بخش اول، با بهره گيري از مطالعات انجام يافته در انديشه سياسي، تبيين سه ديدگاه اصلي درباره اساس حقوق شهروندي (ليبرال، جامعه گرا و جمهوريت گرا) در بخش دوم صورت گرفته است. در بخش سوم، با بهره گيري از مباحث ارايه شده در بخش هاي اول و دوم نوشتار، ارزيابي نقادانه منشور حقوق شهروندي جمهوري اسلامي ايران انجام گرفته است كه شامل برخي پيشنهادات براي تكامل و اصلاح آن نيز هست.

The Idea of citizenship and the related rights and duties is at the heart of the basics of the modern state and its formation, with its very influential role on the legal structures and processes of decision-making of democratic regimes. The Charter on Citizens’ Rights, published by the government of the Islamic Republic of Iran, confirms and clarifies the rights and duties of the citizens, and notified them to all governmental offices. Here I critically evaluate the contents of the Charter by using a multidisciplinary approach, showing its strengths and weaknesses for further revisions. In what follows, I offer a review of the history of the development of the idea of citizenship and its philosophical foundations in the first section. The second section is concerned with presenting very briefly the three main approaches to citizenship, i.e. the liberal, communitarian and republican, and their ethical, political, philosophical and sociological dimensions. The final section focused on the evaluation of some of the main themes of the Charter, following by some suggestions for further consideration.