سازوكارها و قانونمندي هاي حاكم بر قفل شدگي توسعه منطقه اي در استان خوزستان

Mechanisms and Rules Governing the Lock-in of Regional Development in Khuzestan Province of Iran

توسعه يافتگي و برنامه ريزي براي رسيدن به آن همواره از دغدغه هاي جدي كشور بوده است؛ اما به رغم تلاش هاي صورت گرفته، توسعه منطقه اي با قفل شدگي همراه شده است. مسيله مقاله حاضر اين است كه چرا منطقه خوزستان با معضلات ديريني روبه رو است در حالي كه منابع و ظرفيت بسيار بالاي توسعه را در خود داراست؟ براي پاسخ به اين مسيله مدلي از مكانيسم هاي مولد بر اساس يك ايده برساخته شده است، به طوري كه اگر آنها موجود باشند و به طريق مورد انتظار عمل كنند، دليل رخدادها و چرايي شرايط موجود منطقه را تبيين خواهند كرد. اين مقاله در قالب پارادايم رياليسم انتقادي از منطق پس كاوي استفاده كرده است و علاوه بر تبيين، نگاهي انتقادي به موضوع مورد بررسي دارد. مدل تبييني حاصل از اين تحقيق داراي يك هسته (مفهوم استخراج) است كه به دنبال خود پنج مفهوم ديگر را ايجاد كرده است: زهكشي از منظر محيطي؛ انحصارخواهي از منظر اقتصادي؛ تسلط مركز در عين تفويض اختيار به پيرامون از منظر سياسي؛ هم سرنوشتي با جمع جبري صفر از منظر اجتماعي و وابسته سازي از منظر فرهنگي؛ كه در مجموع زيربنايي نافذ و سبب ساز در تحولات منطقه را شكل داده اند و غلبه اين تفكر بر برنامه ريزي منطقه به مثابه يك گفتمان ميان رشته اي طي چنددهه گذشته، سبب حاكم شدن برخي سازوكارها و قانونمندي هاي قفل كننده توسعه در منطقه شده است. براي مواجهه با اين مسيله، لزوم توجه به برنامه ريزي يكپارچه و تغيير تفكر استخراجي در شيوه سياست گذاري، برنامه ريزي و مديريت منطقه اي و ملي ضروري است.

The debate on planning and development to achieve it has always been a serious concern of the country. However, in spite of the efforts conducted, regional development has been associated with plenty of locks-in and barriers. The question of this article is why the Khuzestan region faces long-standing problems despite its abundant resources and high development capacity. To answer this question, a model of a productive mechanism has been developed based on an idea, so that if these mechanisms are present and act as expected, then the reasons for the events and the current situation in the region will be explained. This paper has used reproductive logic within the frame of critical realism paradigm. It has a critical look at the subject in addition to the explanation. The explanatory model of this research has a core (the concept of extraction) that has created five other concepts (environmental drainage, economic monopoly; the center’s dominance in the same time the delegation of authorities from a political point of view; cultural dependence and social fiction with a zero-sum altogether from the social point of view). They, in aggregate, have formed the basis of regional development and the dominance of this thinking in the planning of the region over the past few decades, the mechanisms and rules that have been governing the lock-in and barriers of regional development. To address this problem, it is necessary to pay attention to integrated planning and change the extractive thinking in regional and national policy-making, planning and management.