تحليل تطبيقي تأثير فرهنگ ديني بر الگوهاي روابط فضايي در خانه ( مطالعه موردي: خانه‌هاي مسلمان‌نشين و زرتشتي‌نشين شهر كرمان)

موضوع اين مقاله بررسي و تحليل تطبيقي نقش ارزش ها و نگرش هاي ديني بر الگوهاي روابط فضايي در خانه هاي مسلمان نشين و زرتشتي نشين شهر كرمان است. بر اساس نظريات انديشمندان، در شكل گيري خانه و روابط فضايي حاكم بر آن، فرهنگ، تأثير عميقي دارد. يكي از وجوه فرهنگ، ارزش ها و نگرش هاي ديني است، كه با شناخت آنها، مي توان معماري مطلوب مبتني بر بوم و فرهنگ ايجاد كرد. اين مقاله در بخش روش‌شناختي از نظريه نحو فضا بهره برده است. هدف اصلي اين پژوهش شناخت ميزان تأثيرپذيري الگوهاي روابط فضايي خانه هاي مسمانان و زرتشتيان از ارزش ها و نگرش هاي ديني آنها و همچنين شناخت اشتراكات و افتراقات كالبدي و فضايي خانه ها بر مبناي تفاوت‌هاي فرهنگ ديني آنهاست. روش به كار رفته در اين پژوهش، تركيبي از روش هاي تفسيري تاريخي با تكنيك تحليل محتوا و استدلال منطقي است. همچنين با استفاده از مطالعات كتابخانه اي، مطالعات تاريخي صورت گرفته و شبيه‌سازي با نرم افزار گرسهاپر و پلاگين اسپيس سينتكس و نرم افزار دپث مپ و تحليل گراف هاي توجيهي تهيه شد. اين گراف ها براي 16 نمونه از خانه هاي تك حياطه مركزي مسلمان نشين و زرتشتي نشين شهركرمان كه به صورت خوشه اي هدفمند انتخاب شده بودند، به كار گرفته شد. تحقيق روي شاخصه هاي تفاوت درصد حياط و ساختمان، تفاوت درصد جرم و فضا، ميزان شفافيت نماي جنوبي خانه ها و مؤلفه هاي نحو فضا صورت گرفت. نتايج پژوهش نشان دهنده آن است كه خانه هاي مسلمانان در شاخص‌هاي مطالعه شده داراي تفاوت هايي آشكار و پنهان نسبت به خانه هاي زرتشتيان است. مي‌توان دلايل اين تفاوت ها را در اختلافات فرهنگ ديني و اعتقادات اين دو دين جست وجو كرد و مي توان نتايج آن را در كالبد معماري اين خانه ها مشاهده نمود.