بررسي هنجارگريزي در شعر دماونديه اثر ملك الشعراي بهار بر اساس الگوي زبان شناختي ليچ

Investigation of Deviation in Damavandieh Poem by Malek Al-Shoaraye Bahar based on Lich's linguistic model

هنجارافزايي و هنجارگريزي دو بخش عمده از برجسته سازي ادبي به شمار مي‌آيند كه بهره گيري از آن‌ها مي‌تواند نقطه عطفي در زبان شعر يك شاعر محسوب گردد. در اين راستا، بر آن‌ايم تا در پژوهشي توصيفي- تحليلي به بررسي ابزارهاي شعرآفريني، بالأخص از نوع هنجارگريزي آن در يكي از اشعار شاعر برجسته ايراني، ملك الشعراي بهار، بپردازيم. براي اين منظور، پس از گريزي كوتاه به الگوي هنجارگريزي زباني كه از سوي زبان شناسان صورت‌گرا، به‌ويژه جفري ليچ مطرح شد، شعر «دماونديه» از نقطه نظر اين الگو تحليل گرديد. نتايج حاصل از اين پژوهش نشان داد كه بهار در سروده خود از تمامي گونه‌هاي هنجارگريزي، كم و بيش بهره برده است كه در اين ميان، به ترتيب بسامد وقوع هنجارگريزي معنايي و زماني از ساير انواع آن بيش‌تر مي‌باشد و اين امر مي‌تواند از يك سو، ناشي از جو سياسي حاكم در دوره حيات اين شاعر و خاموشي و بي تفاوتي مردم نسبت به سرنوشت خويش و از سوي ديگر، مطالعه عميق و توجه اين شاعر به آثار شعراي پيشين و پاي‌بندي به سنت‌هاي گذشه باشد.

Extra-regularity and deviation are two major parts of literary highlighting; the use of them can be considered a turning point in the language of a poet's poetry. In this regard, in a descriptive-analytical study, we intend to examine the tools of poetry creation, especially its deviation in one of the poems of the prominent Iranian poet, Malek Al-Shoaraye Bahar. For this purpose, after a brief deviation to the pattern of linguistic deviation that was proposed by formalist linguists, especially Jeffrey Leach, the poem Damavandieh was analyzed from the point of view of this pattern. The results of this study showed that Bahar in his poem has more or less used all types of deviations, in which the frequency of semantic and temporal deviation is higher than other types, and this can be on the one hand, due to the prevailing political atmosphere during the life of this poet and the silence and indifference of the people towards his destiny and on the other hand, the deep study and attention of this poet to the works of previous poets and adherence to the traditions of the past.