تنظيم شركت‌هاي توزيع برق ايران بر مبناي كيفيت و بهره‌وري

Regulation of Electricity Distribution Companies in Iran Based on Quality and Productivity

در اين مقاله ضمن معرفي و ارزيابي روش‌هاي مختلف تنظيم انحصار طبيعي براي تنظيم قيمت و تداوم عرضه خدمات شركت‌هاي توزيع برق در ايران با استناد به ملاحظات كيفي، كارايي و انگيزشي، مدل تنظيم سقف قيمت به عنوان مناسب‌ترين روش تنظيم معرفي شد. عملياتي كردن مدل تنظيم سقف قيمت، مستلزم تعيين مقدار مولفه‌هاي اين روش است، از اين رو، با استفاده از داده‌هاي 39 شركت توزيع برق ايران در فاصله زماني 1385 تا 1395 نسبت به تعيين مولفه‌هاي مدل تنظيم سقف قيمت مشتمل بر بهره‌وري هدف و كيفيت اقدام شد. با استفاده از روش مانده‌كارايي نسبت به تعيين مقدار بهره‌وري هدف مبادرت شد به اين صورت كه ابتدا با استفاده از روش‌هاي مرز تصادفي و تحليل پوششي داد‌ه‌ها، ميزان كارايي تعيين و سپس با توجه به مانده كارايي هر شركت نسبت به تعيين مقدار بهره‌وري هدف براي يك دوره 5 ساله اقدام شد. علاوه بر اين دو روش، ميزان بهره‌وري هدف براساس شاخص مالم‌كوئيست و روش تفاضلي نيز تعيين شد. نتايج روش‌هاي استفاده شده، بهره‌وري هدف را در بازه 1/7 تا 3 درصد پيشنهاد مي‌دهند. باتوجه به نتايج كارايي شركت‌ها به منظور تشويق شركت‌ها به بهبود عملكرد، نرخ رشد بهره‌وري هدف بالاتري براي بنگاه‌ها با كارايي پايين و براي بنگاه‌هاي كارا، نرخ بهره‌وري هدف پايين‌تري در نظر گرفته مي‌شود. همچنين از نرخ انرژي عرضه نشده (ENS) و زمان لازم جهت برقراري انشعاب جديد به عنوان شاخص كيفيت استفاده و مقدار كيفيت هدف براي هر شركت تعيين شد.

The aim of this paper is to provide a comparison between different methods of natural monopoly regulation for electricity distribution companies in Iran and introduce the best suitable one based on productivity, quality and incentive considerations. Here we have concluded that the price cap regulation model is the most efficient method of regulation for the situation under consideration. Based on the literature, the target values of both productivity and quality has been calculated in different scenarios of this research. The sample consists of 39 electricity distribution companies in Iran during period 2006 to 2016. First, using the SFA and DEA methods to determine the efficiency score of each company, we have calculated the X-factor for every firm in a 5-year period. In addition, the X-factor was calculated based on Malmquist index and differential method. The results suggest that target X-factor is in the range of 1.7% to 3%. The results indicated that there is an opportunity to increase productivity of electricity distribution companies. To encourage the firms to improve their productivity, a higher target rate of productivity growth would be considered for low-efficiency firms and a lower target for high-efficiency ones. Service quality has been evaluated mainly by quantification and measurement of energy not supplied (ENS) and the waiting time for a new customer to be connected to the power grid and to be able to use electricity. an‎d the target quality value was set for each company.