مواجهه قاضي عبدالجبار با شكاكيت

شكاكيت به عنوان رويكردي هميشگي در تفكر بشر مورد توجه قاضي عبدالجبار معتزلي نيز بوده است‌. او به نقد شكاكيت فراگير و حيطه‌اي پرداخته و سعي كرده به اشكالات سوفسطاييان‌، ذهنيت‌گرايان‌، منكران معرفت عقلي و منكران متواترات پاسخ دهد‌. در مواجهه با سوفسطاييان ضمن ناصواب دانستن رويكرد ابوعلي جبايي و بلخي در برخورد با آن‌ها‌‌، روش استاد خويش ابوهاشم مبني بر عدم بحث را پيش گرفته و راهكار را تنبّه و توجه دادن آن‌ها به واقعيات مي‌داند‌. همچنين او با ردّ ديدگاه ذهنيت‌گرايي، اين ديدگاه را متضمّن تناقض صريح دانسته و ديدگاه منكران معرفت عقلي و منكران متواترات را نيز داراي ناسازواري مي‌داند و معتقد است كه اين ديدگاه‌ها در نهايت، به انكارِ كليه منابع معرفتي مي‌انجامد‌. او با به رسميت شناختنِ معرفت عقلي و همچنين دانشي كه از راه گواهي و متواترات حاصل مي‌شود‌، سعي دارد نشان دهد كه هيچ‌يك از انواع شكاكيت، جز شكاكيت دستوري، نمي‌تواند مورد پذيرش عُقلا باشد.