تحليل تقابل ظاهري اصل تشكيك و نظريۀ تباين عالم دنيا و آخرت در فلسفۀ ملاصدرا

از آنجا كه ملاصدرا دلايلي مبني بر تباين وجودي دنيا از آخرت ارائه مي‌دهد و معتقد به عدم امكان تقرر اين دو عالم در سلك واحدي مي‌باشد، چگونه مي‌توان تقابل آن را با اصل تشكيك، توجيه و آخرت را امتداد دنيا دانست؟ هدف پژوهش حاضر، حل مسأله فوق به روش توصيفي تحليلي، ضمن تبيين نظرات نهايي ملاصدرا مي‌باشد. نتيجۀ تحقيق، حاكي از آن است كه اگر وحدت سنخي يا وحدت شخصي وجود در سايۀ تشكيك خاص الخاصي را پذيرا باشيم، تقابلي در كار نخواهد بود. چرا كه تباين دنيا و آخرت در ديد ملاصدرا از سنخ تباين در مراتب هستي است و بين اين مراتب، اتحادي از نوع «حقيقت و رقيقت» و «كليت و اطلاق سعۀ وجودي» تحقق دارد. دنيا و آخرت شئونات، تعينات و ظهوراتي‌اند كه هيچ تبايني با يكديگر ندارند و بازگشت همۀ اين‌ها به ذات واحد و يگانه است؛ يعني وجود در عين وحدت داراي كثرتي است كه آن كثرت مخل وحدت نيست.