جايگاه نديمان در دربار خلفاي عباسي (حك. 132-656)

(Boon-companions position in Abbasid caliphs’ court (132-656

خلفاي عباسي در تدبير امور، سياست‌گذاري‌ و گذران وقت، همواره از نديمان استفاده مي‌كردند. نديمان در بيشتر مراسم دربار به‌ويژه در مجالس عيش و طرب و گاه مصلحت انديشي در كنار خلفا، حضور داشتند و به تناسب مهارت، دانش و قابليت‌ها، با توجه به شرايط و مطابق خواست خليفه، عمل مي‌كردند. مسئله اصلي پژوهش آن است كه نديمان در دربار عباسي از چه جايگاه و عملكردي برخوردار بودند؟ اين پژوهش با تحليل داده‌ها و گزارش‌هاي منابع دست اول نشان داده است كه نديمان، گاه بر خلفا سلطه يافته و با ارائه نظرات و پيشنهادات خود در امور كشور دخالت مي‌كردند. همچنين به سبب روابط نزديك با خلفا، به فراخور شخصيت، كفايت و شرايط دربار، در مسايل اجتماعي تأثيرگذار بودند. در عرصه اقتصاد نيز، نديمان با دريافت انواع صله و انعام و حتي مناصب بلندپايه حكومتي در سايه روابط و مصاحبتشان با خلفا، به ثروت‌هاي هنگفت دست يافته و در رديف خواص دربار قرار مي‌گرفتند.

Abbasid caliphs have always used boon-companions in planning affairs, making policies and spending time. Boon-companions has been accompanied by caliphs at most of the court ceremonies especially feasts, and sometimes at consultation meetings and acted according to their skills, knowledge and abilities depending on the circumstances and the caliph’s desire. The main question of the study is that how was boon-companions position and function in Abbasid court? This study by analyzing data and reports of the first-hand references has indicated that boon-companions sometimes had dominance over caliphs, and interfered in the affairs of the country by their views and suggestions. Moreover, due to the close relationships with caliphs, they were influential in social affairs according to the personality, adequacy and court’s conditions. Similarly, in regard to economy, boon-companions due to their relationships and companionships by caliphs gained enormous wealth by receiving various gifts and tips and even high-ranking governmental positions and were among the properties of the court.