بررسي تطبيقي تعهدات ايران در چارچوب نظام دسترسي در پادمان، پروتكل الحاقي و برجام

Iran’s Obligations through Access Regime in the Safeguard Agreement, Additional Protocol, and, JCPOA: a Comparative Approach

برنامه جامع اقدام مشترك (برجام) از منظر حل ­و ­فصل مسالمت ­آميز اختلافات، يك نقطه عطف محسوب مي‌شود؛ اما در بُعد داخلي، مسأله دسترسي و نظارت بر فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران در برجام از حساسيت بالايي برخوردار است. برجام در درون خود دو ساز و كار دسترسي عادي و اتهامي تعبيه نموده است كه پايش اين نظارت و دسترسي، بر عهدۀ آژانس بين­ المللي انرژي اتمي گمارده شده است. نظارت عادي در برجام تا حدِّ بسياري مشابه آن چيزي است كه در نظام نظارتي آژانس در قالب پادمان، پروتكل الحاقي و كد اصلاحي 1.3 صورت مي‌پذيرد و آنچه كه در اين حوزه به ­عنوانِ نوعي نوآوري تلقي مي­ شود، موسوم به اقدامات شفاف‌ساز است. آنچه كه در اين ميان بحث برانگيز و به تعبيري، تبعيض‌آميز به نظر مي‌رسد، دسترسي‌هاي اتهامي در برجام است كه با فرايند 24 روزه‌اي كه در خود دارد، مي‌تواند زمينه نفوذ اطلاعاتي آژانس را فراهم آورد. در نوشتار حاضر با تأكيد بر برجام به مرور اسناد مرتبط در اين خصوص پرداخته مي‌شود تا به اين پرسش پاسخ داده شود كه شيوه و كيفيت دسترسي در برجام چگونه است.

Through the peaceful settlement of disputes outlook, the Joint Comprehensive of Action (JCPOA) deals with as a turning point. The issue of granting access to and monitoring via JCPOA on the Iran’s nuclear activities is growing increasingly sensitive in Iran. Incorporating two specific mechanism in JCPOA, routine and unannounced inspection, upon which the International Energy Atomic Agency (IAEA) is rested with to monitor such an access. The routine inspection in JCPOA is similar to an extent degree to the same inspection included in the IAEA monitoring system of the Safeguard Agreement, Additional Protocol and the modified Code 3.1. The innovation has been occurred in the JCPOA is pertained to the transparence- derived activities. The challenging, and somehow discriminating, point which may be made here is that the unannounced inspections in the JCPOA is capable of offering an adequate facilitation for potential leaking of Iran’s nuclear confidential information. With regard to reviewing JCPOA’s contents, the paper would make an examination to the related instruments in order to reach a conclusion as to the question how the method and qualification of access in the JCPOA would be.