بازشناسي مفهوم تعامل ميدان و باغ‌هاي سلطنتي (دولتخانه‌هاي دوره صفويه) بررسي رابطه دوسويه فضاي عمومي با قدرت متمرك

Recognition of the Concept of the Interaction between Safavid Square and Royal Gardens “Investigating the Mutual Relationship between Public Space and Centralized Power

تشكيل دولت صفوي را مي توان نقطه عطفي در روابط قدرت و توليد فضا در شهرهاي ايراني برشمرد. چرا كه براي اولين بار شاهد حضور ميدان هاي عمومي در شهرهاي ايران به صورتي بوديم كه عناصر اصلي و عمومي شهر در جوار آن قرار گرفته و مركزي با قدرت سياسي، مذهبي، اقتصادي در قلب شهر پديدآورد. در اين زمان ميدان همچون جلوخاني براي باغ سلطنتي نقش مهمي ايفا مي كند. هدف اصلي پژوهش حاضر، شناخت چگونگي تعامل ميدان و باغ هاي سلطنتي و به عبارتي بازشناسي نقش فضاي عمومي ميدان در رابطه با گفتمان قدرت متمركز است. براي يافتن اين رابطه لازم است، منابع و اسناد تاريخي درجه اول تحليل و تفسير شوند. لذا ماهيت اين پژوهش كيفي و تاريخي است و با روش تحليلي توصيفي، سعي در يافتن كاركرد نمادين عناصر شهري در جريان تغييرات اجتماعي و سياسي آن دوران دارد. رويكرد تحليلي مورد استفاده در تفسير نقش ميدان ها در اين مقاله با تاسي از مباحث مطرح شده توسط فوكو ، بورديو و نظريات اجتماعي هنري لوفور مي باشد. اين رويكردها سبب گرديد تا دريابيم دولتخانه هاي صفوي، ميدان را متفاوت از آنچه به معناي محل گردهمايي عمومي و مكان برقراري تعامل ميان مردم وجود دارد، تغيير شكل مفهومي داده و از آن به عنوان مركزي براي نمايش قدرت مركزي و استفاده از قدرت هاي اقتصادي و مذهبي براي تقويت حكومت صفوي بهره برداري نموده است

Formation of the Safavid Empire can be regarded as a milestone in the relationship between power and space production in Iranian cities. Since, for the first time, we can see the appearance of public spaces in Iranian cities where the main elements of the city were located in their neighborhood and provided a center with political, religious and economic power respectively. At this time, square played a significant role as a gateway to the royal garden; The present research aims at investigating the recognition of the interaction between Square and Royal Gardens (Safavid Royal Court) or rather, recognition of the role of the public space of square in relation to the discourse of centralized power. To find this relationship, it is necessary to analyze and interpret the first rate resources and documents written simultaneously with the formulation of such buildings. Hence, this study is a qualitative and historical research that, using analytical-descriptive method, attempts to finds the symbolic function of urban elements in the course of social and political changes of that era. The analytical approach used in this essay for the interpretation of the role of squares is influenced by the arguments of Foucault and Bourdieu as well as Henri Lefebvre's social ideas. Using this approach, we came to know that according to Safavid royal courts, square has conceptually differed from what has been the place of public gathering and people interaction, and has been instead a center for the display of central power and the use of economic and religious powers to strengthen the Safavid dynasty.