اثر همزيستي اندوفيتي و محلول‌پاشي اسپرميدين بر فلورسانس كلروفيل و رنگيزه‌هاي فتوسنتزي گياه دارويي استويا (Stevia rebaudiana Bertoni) در شرايط تنش شوري

The effects of endophyte symbiosis and spermidine foliar application on chlorophyll fluorescence and photosynthetic pigments of stevia (Stevia rebaudiana Bertoni) medicinal plant under salinity conditions

به‌منظور بررسي اثر همزيستي اندوفيتي و محلول‌پاشي اسپرميدين بر فلورسانس كلروفيل و رنگيزه‌هاي فتوسنتزي گياه دارويي استويا (Stevia rebaudiana Bertoni) تحت تنش شوري، آزمايشي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار انجام شد. فاكتور‌هاي آزمايش شامل تنش شوري در سه سطح (صفر، 6 و 12 دسي‌زيمنس بر متر)، تيمار همزيستي قارچي شامل چهار سطح: عدم تلقيح (شاهد)، تلقيحPiriformospora indica (Pi)، تلقيح Trichoderma virens (Trich) و تلقيح همزمان دو قارچ (Pi+Trich) و تيمار محلول‌پاشي پلي‌آمين اسپرميدين در سه سطح (صفر، 0/75 و 1/5 ميلي‌مولار) بود. نشاهاي گياه استويا پس از تلقيح با تيمارهاي قارچي تا اواخر مرحله رويشي با آب معمولي و سپس به مدت دو هفته با تيمارهاي آب شور كه حاوي مخلوط آب درياي خزر و آب مقطر بود، آبياري شدند. تيمار اسپرميدين يك هفته قبل از اعمال تنش شوري اعمال شد. نتايج نشان داد در شرايط شور، تلقيح با قارچ‌هاي اندوفيت به‌ويژه Pi+Trich مقدار فلورسانس حداكثر (Fm)، فلورسانس متغير (Fv)، حداكثر كارايي كوانتومي فتوسيستم II (Fv/Fm) و كارايي كوانتومي فتوشيميايي موثر فتوسيستم II [Y(II)] را افزايش و كارايي كوانتومي غير‌فتوشيميايي تنظيم‌ شده فتوسيستم II [Y(NPQ)] و كارايي كوانتومي غير‌فتوشيميايي تنظيم نشده فتوسيستم II [Y(NO)] را كاهش داد. از طرفي، همزيستي قارچي به‌ويژه Pi+Trich و محلول‌پاشي اسپرميدين 75/0 ميلي‌مولار منجر به افزايش Fm، Fv و Fv/Fm شد. در تمام سطوح شوري، تلقيح با تيمار‌هاي قارچي و برهمكنش قارچ و اسپرميدين غلظت كلروفيل a را بهبود بخشيد. در مجموع كاربرد قارچ‌هاي اندوفيت به‌ويژه تلقيح همزمان دو قارچ در تمام سطوح شوري باعث بهبود پارامترهاي فلورسانس كلروفيل و تعديل اثر تخريبي شوري شد. همچنين پلي‌آمين اسپرميدين (به‌ويژه در غلظت 0/75 ميلي‌مولار) موجب بهبود تحمل گياه به تنش شوري با قارچ‌هاي اندوفيت اثر هم‌افزايي داشت.

To evaluate the effects of endophyte symbiosis and spraying of spermidine on chlorophyll fluorescence and photosynthetic pigments of stevia (Stevia rebaudiana Bertoni) medicinal plant under salt stress conditions, a factorial experiment was conducted based on completely randomized design with three replicates. The treatments consisted of salinity in three levels (0, 6 and 12 dS.m-1), fungal symbiosis treatments including four levels: non-inoculated (control), inoculation with Piriformospora indica (Pi), at Trichoderma virens (Trich) and co-inoculation of two fungi (Pi+Trich) and spraying of spermidine in three levels (0, 0.75 and 1.5 mM). Seedlings of stevia after inoculation with fungi were irrigated with tap water until the end of vegetative stage and then irrigated with saline water treatments containing mixture of distilled and Caspian Sea water. The spermidine was foliarly sprayed one week before salinity stress. The results showed that the inoculation of endophyte fungi had a positive effect on Fm, Fv and Fv/Fm. The most increase of these parameters recorded when two fungi (Pi+Trich) were coinoculated. Also, fungi inoculation increased Y(II) while decreased Y(NPQ) and Y(NO) at different salinity levels. Fungal inoculation particularly Pi+Trich and spermidine application with 0.75 mM markedly increased Fm, Fv and Fv/Fm. Also, in all levels of salt stress inoculation with fungi as well as interaction of fungi and spermidine increased chlorophyll a content. In general, inoculation of endophytic fungi particularly co-inoculation of P. indica and T. virens, improved the chlorophyll fluorescence parameters and adjusted adverse effects of salinity. Also, the spermidine (especially at the rate of 0.75 mM) induced salt stress tolerance in stevia plant and showed synergetic effects with endophytic fungi in terms of the mentioned parameters.