كليدواژه :
آبياري , درصد اسانس , دماي برگ , ضريب آلومتري , كلروفيل , گلايسين بتائين , نشت الكتروليت
چكيده فارسي :
به منطور بررسي تاثير سطوح مختلف تنش خشكي و محلولپاشي با تعديل كننده هاي تنش، آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملا تصادفي با 3 تكرار از آبان ماه تا اسفندماه سال 1397 در گلخانه و آزمايشگاه كشاورزي دانشگاه پيام نور اروميه اجرا شد. فاكتورهاي آزمايش شامل دور آبياري با 4 سطح (3، 6، 9 و 12 روز) و تعديل كننده هاي تنش خشكي در چهار سطح (عدم محلول پاشي (شاهد)، محلول پاشي با اسيد ساليسيليك با غلظت 2 ميلي مولار، گلايسين بتائين با غلظت 5 ميلي مولار و سولفات روي با غلظت 5 در هزار) بودند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد تاثير سطوح مختلف تنش خشكي و تعديل كننده هاي تنش بر صفات مورفولوژيك، رنگيزه هاي فتوسنتزي و درصد و عملكرد اسانس معنيدار بود. بيشترين (0/419 گرم در گلدان) و كمترين (0/045 گرم در گلدان) وزن خشك ريشه به ترتيب از تيمار دور آبياري 3 روز در شرايط محلول پاشي با سولفات روي و دور آبياري 12 روز در شرايط بدون محلول پاشي بدست آمد. با افزايش دور آبياري از سه روز به 12 روز، ارتفاع بوته، طول ريشه، قطر ريشه، قطر ساقه، محتواي كلروفيل a و b و محتواي نسبي آب برگ كاهش يافت اما پرولين، نشت الكتروليت، درصد اسانس و دماي برگ افزايش معنيداري پيدا كرد. به نظر ميرسد در تمام سطوح آبياري، محلول پاشي با گلايسين بتائين در مقايسه با ساير تعديل كننده ها در افزايش محتواي كلروفيل a، محتواي نسبي آب برگ و كاهش نشت الكتروليت در تمام سطوح آبياري موثرتر بود. ميزان پرولين با كاربرد سولفات روي افزايش معنيداري يافت و محلول پاشي با ساليسيليك اسيد باعث كاهش دماي داخلي برگ گرديد. بيشترين دماي داخلي برگ (23/93 سانتيگراد) و پرولين (180/99 ميلي مول در كيلوگرم وزن خشك برگ) و كمترين دماي داخلي برگ (21/12 سانتي گراد) و پرولين (131/02 ميلي مول در كيلوگرم وزن خشك برگ) به ترتيب از تيمار دور آبياري 12 و 3 روز حاصل شد. اگرچه بيشترين درصد اسانس (0/13 درصد) از دور آبياري 9 روز حاصل شد اما با توجه به كاهش شديد رشد گياه، عملكرد اسانس در اين تيمار كاهش معنيداري يافت و كمترين مقدار عملكرد اسانس از دور آبياري 12 روز (0/007 گرم بر گلدان) بدست آمد. براساس نتايج بدست آمده در اين آزمايش مي توان بيان كرد كه هر چند با افزايش فواصل آبياري و به تبع آن بروز تنش خشكي از عملكرد گياه هميشه بهار كاسته مي شود اما با كاربرد تعديل كننده هاي تنش خشكي مي توان تا حدي اثرات سوء تنش خشكي بر اين گياه را كاهش داد.
چكيده لاتين :
In order to investigate the effect of different levels of drought stress and spraying with stress modifiers, an experiment was conducted in a factorial layout based on completely randomized design in three replications from November to March 2018 in the Agricultural greenhouse and laboratory of Payame Noor University of Urmia. The experimental factors included irrigation intervals with 4 levels (3, 6, 9 and 12 days) and drought stress modifiers at four levels (control (no-spraying), spraying with salicylic acid (2 mM), glycine betaine (5 mM) and zinc sulfate (5 g L-1). The results indicated that the effect of different levels of drought stress and stress modifiers were significant on morphological traits, photosynthetic pigments, physiological, essential oil concentration and yield traits. The highest (0.419 g per pot) and the lowest (0.045 g per pot) root dry weight, were obtained from irrigation intervals of 3 days under zinc sulfate and 12 days irrigation without spraying conditions, respectively. With increasing irrigation interval from three days to 12 days, plant height, root length, root diameter, stem diameter, chlorophyll content a and b and relative water content decreased, but proline, electrolyte leakage, essential oil percentage and leaf temperature increased significantly. It seems that at all levels of irrigation, spraying with glycine betaine in comparison with other modifiers was more effective in increasing the content of chlorophyll a and relative water content and decreasing electrolyte leakage at all irrigation levels. By application of zinc sulfate, the amount of proline was significantly increased. Spraying with salicylic acid reduced the internal leaf temperature. The highest internal leaf temperature (23.93 °C) and proline (180.199 mmol/kg DW) and the lowest internal leaf temperature (21.12 °C) and proline (131.02 mmol/kg DW) were obtained from irrigation intervals of 12 and 3 days, respectively. Although the highest essential oil concentration (0.13%) was obtained from the irrigation interval of 9 days, however, due to the severe decline in plant growth, essential oil yield decreased significantly in this treatment. The lowest essential oil yield was obtained from irrigation interval of 12 days (0.007 g per pot). Based on the results obtained in this experiment, it can be stated that although increasing the irrigation intervals and consequently the occurrence of drought stress, yield of marigold plant is reduced, but by using drought stress modifiers can reduce the effects of drought stress on this plant.
