بررسي تنوع محصولات زراعي و باغي در استان زنجان

كشاورزي بزرگ‌ترين استفاده‌كننده از تنوع زيستي محسوب مي شود كه امنيت غـذايي در سطح جهان به آن وابسته است. در اين مطالعه به بررسي وضعيت تنوع زيستي كشاورزي در شهرستان هاي استان زنجان بر اساس تفكيك محصولات زراعي و باغي پرداخته شد. ابتدا سطح زير كشت و نوع محصول كشت شده در هر شهرستان از آمارنامه وزرات جهاد كشاورزي و سازمان جهاد كشاورزي استان زنجان استخراج شد. داده هاي هواشناسي نيز از اداره كل هواشناسي استان زنجان در طي دوره آماري 15ساله تهيه گرديد. سپس انواع شاخص هاي تنوع زيستي محاسبه شدند. نتايج نشان داد كه بيشترين مقدار شاخص شانون در محصولات زراعي (2.14) مربوط به شهرستان خرمدره و كمترين آن (0.87) در خدابنده و در محصولات باغي نيز بيشترين مقدار اين شاخص مربوط به شهرستان طارم (1.92) و كمترين آن مربوط به خرمدره (0.62) تعلق دارد. از نظر شاخص سيمپسون هم بيشترين مقدار در محصولات زراعي و باغي به‌ترتيب مربوط به خرمدره (0.83) و طارم (0.81) و كمترين مقدار آن به‌ترتيب مربوط به شهرستان هاي خدابنده و خرمدره (0.34) بود. از نظر شاخص برگر پاركر نيز بيشترين مقدار محصولات زراعي و باغي به‌ترتيب مربوط به خدابنده (0.80) و خرمدره (0.79) و كمترين مقدار آن نيز در هر دو نوع محصولات زراعي و باغي مربوط به شهرستان طارم بود كه به‌ترتيب برابر با 0.26 و 0.25 مي‌باشد. از نظر شاخص يكنواختي نيز بيشترين مقدار در محصولات زراعي و باغي به‌ترتيب در شهرستان هاي خرمدره، ماه نشان و ابجرود و كمترين مقدار در شهرستان هاي ابهر و خرمدره به‌دست آمد. شهرستان هاي ابهر و ابجرود و شهرستان هاي ماه نشان و زنجان به‌ترتيب در محصولات زراعي و باغي بيشترين تشابه سورنسون را دارا بودند. در ارزيابي ارتباط شاخص هاي تنوع زيستي با وضعيت اقليمي مشخص گرديد در بخش محصولات زراعي، شاخص غناي گونه اي با توجه به قرار گرفتن در راستاي بردار بارش و رطوبت نسبي تحت تأثير اين عوامل قرار مي‌گيرد، امّا در بخش محصولات باغي اين شاخص به‌شدت تحت تأثير دماي كمينه و رطوبت نسبي مي‌باشد. نمودار دو بعدي آناليز افزونگي (RDA) نشان مي دهد كه اكثر شاخص هاي تنوع زيستي در بين محصولات زراعي و باغي همبستگي بيشتري با دماي بيشينه و رطوبت نسبي دارند. به‌طور كلي، در برخي از شهرستان هايي كه تنها يك يا دو گونه زراعي و باغي غالب