ارزيابي خصوصيات اكوفيزيولوژيكي در كشت مخلوط رديفي بزرك (Linum usitatissimum L.) و نخود (Cicer arietinum L.) تحت تأثير منابع كودي در شرايط ديم

به منظور بررسي اثر مديريت تلفيقي حاصلخيزي و الگوي كاشت بر عملكرد كمي و كيفي نخود (Cicer arietinum L.) و بزرك (Linum usitatissimum L.) در شرايط ديم، آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار درسال زراعي 96-1395 در مزرعه‌اي واقع در استان آذربايجان غربي شهرستان نقده به‌اجرا در آمد. عامل الگوي كاشت در شش سطح شامل: كشت خالص نخود، كشت خالص بزرك، كشت مخلوط جايگزين با نسبت يك رديف بزرك و يك رديف نخود، كشت مخلوط رديفي با نسبت دو رديف بزرك و دو رديف نخود، كشت مخلوط رديفي با نسبت دو رديف بزرك و چهار رديف نخود، كشت مخلوط رديفي با نسبت چهار رديف بزرك و دو رديف نخود، وكود در چهار سطح شامل: عدم كاربرد كود (شاهد)، 100% كود شيميايي (داراي NPK)، كود زيستي (فسفاته بارور 2 + ازتو بارور 1 + پتا بارو2 + سولفوبارور ۱) و ورمي كمپوست (10 تن در هكتار) بود. صفات مورد مطالعه براي گياه نخود و بزرك شامل كلروفيل a، كلروفيل b، كاروتنوئيد، پرولين، قندهاي محلول، نيتروژن، فسفر و پتاسيم، زيست‌توده‌‌ ميكروبي خاك و تنفس ميكروبي خاك بود. نتايج نشان داد كه بيشترين مقدار كلروفيل a (2.93 ميلي‌گرم در گرم وزن تر برگ)، ميزان كلروفيل b (1.59 ميلي‌گرم بر گرم وزن تر برگ) و كاروتنوئيد (1.59 ميلي‌گرم بر گرم وزن تر برگ) نخود به‌ترتيب از تيمار يك رديف نخود + يك رديف بزرك و كشت چهار رديف نخود + دو رديف بزرك به‌دست آمد، امّا بيشترين مقدار كلروفيل a (2.57 ميلي‌گرم در گرم وزن تر برگ) بزرك از كشت مخلوط دو رديف نخود + دو رديف بزرك، كلروفيل b (1.41 ميلي‌گرم در گرم وزن تر برگ) و كاروتنوئيد (1.39 ميلي‌گرم در گرم وزن تر برگ) بزرك مربوط به الگوي كشت چهار رديف نخود + دو رديف بزرك و كمترين مقدار از كشت خالص به دست آمد. ميزان پرولين و قندهاي محلول در كشت خالص بالاتر از كشت مخلوط مشاهده گرديد. در بين تيمارهاي كودي بيشترين ميزان رنگيزه‌هاي فتوسنتزي هر دو گونه نخود و بزرك از تيمار ورمي كمپوست و كمترين ميزان پرولين و قندهاي محلول از عدم مصرف كود حاصل شد. بيشترين درصد نيتروژن، فسفر و پتاسيم دانه هر دو گونه نخود و بزرك در كشت مخلوط بالاتر از كشت خالص بود. در بين تيمارهاي كودي، بيشترين درصد نيتروژن، فسفر و پتاسيم دانه هر دو گونه از كود ورمي‌كمپوست به‌دست آمد. همچنين، استفاده از كشت مخلوط منجر به افزايش تنفس و زيست‌توده‌‌ ميكروبي خاك گرديد. نتايج به دست آمده از اين آزمايش نشان داد كه استفاده از الگوهاي مختلف كشت مخلوط و منابع كودي به‌خصوص ورمي كمپوست توانست اثرات منفي كمبود آب در شرايط ديم را كاهش و فعاليت هاي بيولوژي خاك را افزايش دهد كه مي‌تواند به نوبه خود موجب بهبود چرخش عناصر غذايي و حاصلخيزي خاك گردد.