تبيين مؤلفه‌ها و شاخص‌هاي شهر امن با رويكرد اسلامي

شهر امن اسلامي يكي از ساحت هاي عيني مفهوم شهر اسلامي است. مي توان با بازخواني متون اسلامي در حوزه امنيت در شهر و شهرنشيني اسلامي، مؤلفه هاي بنيادين ديني ناظر بر هستي شهر امن اسلامي را جستجو نمود. مؤلفه هاي كالبدي و غيركالبدي برخاسته از ارزش ها و تعاليم وحياني اسلام. به عبارتي شهر امن اسلامي، حاصل اعتقادات و درك قوانين و اصول اسلام است. ويژگي اساسي آن از دو عامل قرآن و سنت نشأت گرفته و داراي وجوه تمايز بارزي ناشي از ايدئولوژي، تفكرات و باورهاي غالب اسلامي مي باشد. مباني نظري طرح و ساخت آن مشتمل بر اصول و معيارها و ضوابط و قوانين اسلامي و شهري ساخته شده بر مبناي عمل به اصول و احكام دين و شريعت است. مجال كوتاه اين مقاله، درپاسخ به پرسش راهبردي چگونگي گذار از ذهنيت شهر امن اسلامي به عينيت آن، مدخل ورود به سه وادي است: 1. چيستي مفهوم شهر امن اسلامي با لحاظ تعريف ساختي شهر، 2. بنيان معرفت شناسانه انديشه ي شهر امن اسلام، 3. مدخلي بر الگوي توسعه شهر امن اسلامي. در اين نوشتار، ضمن تبيين بيانيه چشم انداز شهر امن اسلامي بر اساس اصل اول از اصول دين اسلام به نام توحيد به عنوان پارادايم اصلي پژوهش، به بررسي عواملي كه در تجلي و بروز شهر امن اسلامي مؤثرند؛ پرداخته مي شود. در تدوين مدل مفهومي شهر امن بر پايه چارچوب نظري تحقيق، فلسفه امنيت از ديدگاه شهيد مطهري، بررسي گرديد. از اين رو، چارچوب نظري علل اربعه، متخذ از فلسفه اسلامي، پشتيبان نظـري مباحث فلسفي امنيت بوده است. بر اساس چارچوب مذكور، امنيت به عنوان امر حادث، چهار علت مادي ، صوري ، فاعلي و غايي دارد. با توجه به اينكه مكتب فلسفي شهيد مطهري حكمت متعاليه است؛ تلاش شده است مكتب امنيتي متعاليه ايشان در محورهاي چهارگانه مذكور، مورد تحليل قرار گيرد. راهبردهاي اين پژوهش به لحاظ هدف، توسعه اي و كاربردي و به لحاظ رويكرد (ويژگي و ماهيت داده ها)، كيفي؛ و به لحاظ ماهيت و روش، توصيفي از نوع تحليل محتوا؛ و در بخش چارچوب نظري (علل اربعه فلسفي)، استفهامي است. در اين پژوهش رويكرد اصلي نظري و پارادايم تحقيق، اصل توحيد به عنوان اصل اساسي دين اسلام، و هدف آن تبيين مفهوم امنيت در شهر است؛ لذا در استخراج ويژگي هاي اصلي تحقيق، از راهبرد پژوهش پس كاوي استفاده خواهد شد. لذا با توجه به مسأله امنيت شهر، مدل مؤلفه هاي مؤثر در تحقق شهر امن اسلامي به عنوان يافته ي تحقيق در قالب جدولي برابر چارچوب نظري انديشه اسلامي و بر پايه آيات قرآن كريم تدوين شده است.