اثر تاريخ كاشت، شوري و رژيم‌هاي رطوبتي بر صفات آناتوميكي ريشه، عملكرد و ساير صفات زراعي گندم رقم چمران در منطقه خوزستان

اين پژوهش، با هدف بررسي تأثير تاريخ‌هاي مختلف كاشت (1397/8/10، 1397/9/10 و 1397/10/10) تحت عنوان عامل اصلي، سطوح مختلف شوري آب آبياري (2، 7 و 12 دسي‌زيمنس بر متر) به عنوان عامل فرعي و دورهاي مختلف آبياري (شامل: 5 مرحله حساس دوره رشد، 2 مرحله جوانه زني و گلدهي و بدون آبياري) به‌عنوان عامل فرعي فرعي با سه تكرار به lrm;صورت كرت‌هاي دو بار خرد شده بر پايه طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سال 981397 اجرا شد. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه اثر تيمارهاي تاريخ كاشت، شوري و دور آبياري، همچنين اثر برهم‌كنش دو و سه عاملي بين آنها بر عملكرد دانه و صفات ريخت‌شناسي سطوح استوانه مركزي، اپيدرم و مقطع عرضي ريشه معني‌دار بود. بيشترين و كمترين عملكرد دانه به‌ترتيب با متوسط 6106/30 و 689/30 كيلوگرم در هكتار مربوط به تاريخ‌هاي كاشت 1397/9/10 و 1397/10/10، شوري 2 و 12 و همچنين 5 مرحله آبياري و بدون آبياري در طول دوره رشد به‌دست آمد. در صفات تعداد سنبله، تعداد دانه، وزن هزار دانه، طول سنبله و ارتفاع گياه نيز با افزايش تنش شوري و كاهش دور آبياري مقدار آنها كاهش يافت و اين درحالي بود كه كاشت تأخيري بيشتر از كاشت زودهنگام سبب كاهش عملكرد و اجزاي آن شد. واكنش صفات آناتوميكي ريشه به تيمارهاي مختلف از يك روند به‌نسبت ثابتي پيروي مي‌كرد به‌نحوي كه بيشترين مساحت استوانه مركزي و مقطع عرضي ريشه مربوط به تاريخ كاشت 1397/9/10 درنتيجه سازگاري با شرايط بهينه و مساحت اپيدرم در تاريخ كاشت 1397/10/10 بود كه مي‌تواند به‌دليل افزايش بافت مرده باشد. به‌همين دليل در ساير تيمارها با افزايش دور آبياري و كاهش شوري سطح صفات استوانه مركزي و مقطع عرضي ريشه افزايش يافت ولي سطح اپيدرم به‌دليل فضاي كمتر براي توسعه با توجه به افزايش صفات پيشين كاهش پيدا كرد. عملكرد دانه بيشترين همبستگي مثبت و معني‌دار را با سطح مقطع عرضي برگ (**0/396) دارا بود و به‌نظر مي‌رسد با متمركز كردن اهداف اصلاحي و به‌نژادي روي اين صفت كه مي تواند درنهايت منجر به سازگاري مطلوب تر با شرايط تنش زا شود به افزايش عملكرد گندم اميدوار شد.