مستندسازي بازسازي پس زلزله سال 1357 شهرستان طبس

زمينه و هدف: تجارب، زماني كه به هر روش نگاشته و مستند شوند، مي توانند در دست انديشمندان تبديل به دانش شده و بر معارف بشري بيافزايند. بازسازي پس از سوانح نيز همچون ساير شاخه هاي علم به شدت نيازمند ثبت و ضبط سوانح و اقدامات و عمليات صورت گرفته در راستاي بازسازي پس از آن هاست. در شهريورماه 1357 زلزله اي به مقياس 4/7 ريشتر شهر طبس در استان خراسان جنوبي را ويران كرد. عمليات ساماندهي و بازسازي همزمان با اوج گيري انقلاب اسلامي و پس از آن شكل گرفت و ادامه يافت. به دليل اين همزماني، بخش هايي ازمراحل مختلف امداد و نجات و بازسازي توسط نيروهاي حكومت پهلوي صورت پذيرفت و بخش ديگر توسط نيروهاي داوطلب اعم از انقلابيون و روحانيون. توصيف و چگونگي اين بازسازي و فرآيند آن تا به حال به صورت علمي تدوين نشده است. روش: اين تحقيق از نوع مستندسازي تحليلي است كه روش شناسي آن كيفي است. از مهم ترين روش هاي جمع آوري داده ها در اين پژوهش مشاهده مستقيم، مصاحبه با افرادي كه بازسازي را به ياد دارند و بررسي اسناد و مدارك است. اين داده ها از منابع مكتوب و غير مكتوب مانند روزنامه اطلاعات، مجلات، مقالات و مصاحبه ها جمع آوري شدند. يافته ها: به دليل هم زماني برنامه بازسازي با وقوع انقلاب اسلامي و بالا بودن روحيه جمعي، ميزان مشاركت مردم و اقشار مختلف در بازسازي زياد بوده است. همچنين عدم وابستگي كامل معيشت مردم به زمين موجب تداوم درآمد ايشان پس از زلزله شده است. هماهنگي تقريبي مسكن ساخته شده پس از زلزله، با مسكن پيش از زلزله و همينطور همخواني آن با نوع فرهنگ و معيشت مردم نيز در ميزان موفقيت برنامه بازسازي مؤثر بوده است. هر چند عدم توجه برنامه بازسازي به بافت شهري پيش از وقوع سانحه و عدم توجه به اقليم منطقه در طراحي شهري، ورود افراد غير بومي به طبس براي استفاده از تسهيلات و دريافت زمين و در نتيجه كاهش امنيت شهر از جمله كاستي هاي برنامه بازسازي شهر طبس است. نتيجه گيري: اكنون پس از گذشت 38 سال از زلزله ياد شده مشاهدات و مصاحبه هاي نگارنده حاكي از ماندگاري سكونتگاه هاي بازسازي شده، هم در شهر طبس و هم در روستاهاي اطراف آن است. ميزان بالاي مشاركت مردمي در امر بازسازي و همچنين توجه هر چند اندك به الگوي مسكن پيش از سانحه را مي توان از عوامل ماندگاري مسكن بازسازي شده دانست.