تحليل راهبردي نقش مركز محله‌ها در توسعه پايدار گردشگري روستايي: مطالعه موردي ‌روستاي ميان‌رز فومن

نوع معماري مراكز محله در روستاهاي واجد ارزش تاريخي مي‌تواند ضمن ايجاد محيط مطلوب براي روستاييان، به رونق اقتصاد روستايي بينجامد و زمينه‌ساز توسعۀ روستا باشد. طي دهه‌هاي اخير، در برنامه‌ريزي‌هاي راهبردي نيز بر نقش محله‌ها به‌عنوان محور اصلي توسعه تأكيد شده است. هدف مطالعه حاضر بررسي نقش مركز محله در ارتقاي گردشگري روستايي و بهره‌مندي از ظرفيت‌هاي آن به‌منظور توسعۀ اين صنعت در روستاي ميان‌رز شهرستان فومن بود و در اين راستا، سه پرسش مطرح شد: «شاخصه‌هاي گردشگري پايدار روستايي كدامند؟»، «توسعۀ مركز ‌محله چگونه در گردشگري ­پايدار روستا مؤثر خواهد بود؟» و «ظرفيت‌ها و محدوديت‌هاي مركز محله در گردشگري ­پايدار كدامند؟». روش پژوهش، بر اساس هدف، كاربردي و بر اساس ماهيت، توصيفي تحليلي بود. گردآوري اطلاعات به‌شيوه‌هاي كتابخانه‌اي، مطالعات ميداني، مصاحبه و پرسشنامۀ باز صورت گرفت؛ و تحليل داده‌ها نيز به‌روش‏هاي سوات (SWOT) و فرآيند تحليل سلسله‌مراتبي (AHP) انجام‌شد. در ارزيابي نهايي، مجموع امتياز عوامل داخلي بيانگر بيشتر بودن نقاط قوت نسبت به نقاط ضعف بود؛ و مجموع امتياز عوامل خارجي نيز بيشتر بودن فرصت‌هاي توسعۀ محله نسبت به تهديدها را نشان مي‌داد. نتايج مبين نقش بالاي مركز محله در توسعۀ گردشگري روستاي ميان‌رز از طريق توسعۀ اقتصادي، مشاركت ساكنان، افزايش رفاه اجتماعي، احساس امنيت، ارتقاي آموزش و دانش زيست‌محيطي بود، كه با برقراري تعادل ميان ابعاد زيستي، اجتماعي و اقتصادي، اتخاذ راهبرد تهاجمي، تقويت نقاط قوت و بهره‌مندي از فرصت‌هاي موجود (مانند گسترش واحدهاي خدماتي، بهبود واحدهاي اقامتي و ارتقاي كيفيت مسيرهاي سواره و پياده) تحقق مي‌يابد.