تحليل خويشكاري‌هاي زنان در داستان‌هاي عامۀ كهگيلويه‌ و ‌بويراحمد

افسانه ها در نگاهداشت ميراث فرهنگي كهن ازجمله آيين ها، آداب و رسوم و سنن همواره جايگاهي ويژه داشته اند. مردم كهگيلويه و بويراحمد با انتقال سينه ‌به ‌سينۀ آن ها به نسل هاي آينده، يكي از اقوامي برشمرده مي شوند كه توانسته اند در پناه حفظ ميراث نياكان خود، فرهنگي دست‌ نخورده به جامعۀ كنوني عرضه كنند. در اين پژوهش با استفاده از 130 داستان شفاهي اين منطقه كه به روش ميداني ثبت و ضبط شده است به بررسي چگونگي نقش زنان بر اساس الگوي ريخت‌شناسي پراپ پرداخته مي‌شود. زنان در ساختار اين داستان‌ها به‌منزلۀ قوۀ محركۀ رخدادها در نقطه‌هاي فراز و فرود قصه‌ها حضوري فعال و پربسامد دارند. نقش هاي همسر، دختر، مادر، پيرزن، نامادري و كنيز به ترتيب ميزان كنش‌هايشان در قالب شخصيت‌هاي شرير (24 بار)، ياريگر (20 بار)، قهرمان (17 بار)، شاهزاده خانم (12بار)، بخشنده (8 بار)، قهرمان دروغين (4 بار) و گسيل دارنده (2 بار) علاوه بر نشان ‌دادن حضور پررنگ زنان در ساختار داستان ، عامل اثرگذاري هاي عميق در درك بايدها و نبايد ها محسوب مي‌شوند. پيامد كنش‌هاي زنان به‌منزلۀ عاملان اصلي، علاوه بر نهادينه‌ كردن ارزش‌هاي عميق و مثبت فرهنگي و اجتماعي با توجه به رسوايي، تحقير و مجازات شخصيت‌هاي شرير و قهرمانان دروغين در پايان، مي تواند عامل بازدارنده در برابر اعمال غيراخلاقي و ناشايست جامعه باشد. زنان در نقش شرير و قهرمان دروغين در پايان داستان به‌شدت مجازات شده و حتي در بسياري موارد جان خود را ازدست داده‌اند. اين جريان از جنبه‌هاي مختلف فرهنگي مي‌تواند زمينۀ عبرت‌گيري و اثرگذاري مثبت در سطح جامعه محسوب شود.