بررسي تطبيقي دو داستان كوتاه «الجبّار» از نجيب محفوظ و «برخورد» از احمد محمود

زندگي روستايي همواره ويژگي هاي متمايزي داشته، اين ويژگي ها در گذشته پررنگ تر از امروز بوده است؛ ازجمله اين ويژگي ها وجود دو ضلع مهم و تعيين كنندۀ ارباب (مالك و زمين دار) و رعيّت بوده است. در گذشته ارباب نقش سرنوشت سازي در زندگي رعيّت داشته است، امّا امروزه اين مناسبات تا حدّ زيادي كم رنگ شده است. رابطۀ بين اين دو همواره مورد توجّه نويسندگان در ادبيّات داستاني بوده است و ادبيّات داستاني عربي و فارسي نيز از اين توجّه بركنار نبوده اند. دو نويسندۀ مصري و ايراني؛ يعني «نجيب محفوظ» و «احمد محمود»، در داستان هاي «الجبّار» از مجموعه داستان دنيا الله و «برخورد» در مجموعه داستان زائري زير باران، ظلم ارباب بر رعيّت را سوژۀ داستان خود قرار داده اند. اين مضمون مشترك، ويژگي هاي ساختاري و محتوايي مشتركي را بين دو داستان به وجود آورده است و به طبع، به خاطر تفاوت سبك داستان نويسي و جغرافياي متفاوت فرهنگي دو نويسنده، تفاوت هايي بين دو اثر وجود دارد. در جستار پيش رو، شباهت ها و تفاوت هاي بين دو داستان بررسي و تحليل شد. نتيجۀ كلّي پژوهش حاضر اين است كه در اين دو داستان، جنبه هاي ساختاري همچون شخصيّت و روايت گري تحت تأثير محتواي مناسبات ارباب رعيّتي است. به طبع، استقلال سبكي دو نويسنده نيز، باعث ايجاد برخي تفاوت ها بين دو داستان شده است