جواز يا حرمت دست‌بوسي از منظر فقه مذاهب اسلامي

بوسيدن دست و حكم آن يكي از مسائلي است كه همواره مورد بحث و مناقشه ميان پيروان مذاهب بوده، به‌ويژه در عصر حاضر و با گسترش رسانه‌ها ابعاد جدّي‌تري پيدا كرده است. از آنجا كه تحقيق موسّع و يكپارچه‌اي در اين موضوع صورت نگرفته، پرسش از حكم دست‌بوسي مسئله‌اي است كه نيازمندن كاويدن تا مرحلهٔ پاسخي درخور خواهد بود. از منظر اماميه، بوسيدن دست مكروه است مگر به جهت بزرگداشت مقام عالِم، استاد، پدر و… در ميان اهل سنت نيز دو قول وجود دارد؛ بنابر قول اول، دست‌بوسي، مطلقاً مكروه است و اين ديدگاه را مالك و بسياري از پيروان او اختيار كرده‌اند. بنابر قول دوم، جمهور مذاهب اهل سنت (حنفي، شافعي، حنبلي و جمعي از مالكيه) قائل به تفصيل شده‌اند و از نظر آنها بوسيدن دست به جهت امور ديني (مثل علم، زهد، عدالت، شرافت، شايستگي، كِبر سن) جايز يا مستحب است و از همين‌رو، بوسيدن دست عالِم، مرد صالح، حاكم عادل و… را جايز مي‌دانند. فقهاي شافعي نيز تصريح مي‌كنند كه بوسيدن دستِ سادات از فرزندان حضرت فاطمه(عليهاالسلام) _ به دليل شرافت نَسب _ مستحب است، اما بوسيدن دستْ به خاطر مسائل دنيوي (مثل ثروت و مقام و…) مكروه است. همواره عمده دليل قائلين به جواز يا عدم جواز دست‌بوسي، روايات بوده است كه البته، بر اساس جمع بين ادلّه، رواياتي كه بر جواز دست‌بوسي دلالت دارند _ از حيث كميت، كيفيت و دلالت _ بر رواياتي كه دلالت بر حرمت دست‌بوسي دارند، ترجيح دارند. افزون بر دست‌بوسي، بوسيدن گونه، پيشاني، ميان ديدگان، چشم، صورت، سر و… نيز جايز است. اين تحقيق با هدف شناخت ادلّه و تبيين حكم دست‌بوسي انجام گرفته كه به اتفاق فقهاي اماميه، حنفيه، شافعيه، حنبليه و جمعي از مالكيه، به جهت امور ديني، جايز است.