تشخيص اختلال شناختي خفيف با تخمين چگالي ماده‌ي خاكستري با استفاده از مورفومتري مبتني بر Voxel در تصاوير MRI مغزي

مقدمه: اختلال شناختي خفيف (MCI يا Mild cognitive impairment) يك مرحله‌ي گذر بين سالمندي طبيعي و دمانس (Demence) در نظر گرفته مي‌شود كه در صورت پيشرفت، توانايي‌هاي ذهني بيمار را به صورت غير قابل برگشت پذير مختل مي‌نمايد. در سال‌هاي اخير، اين اختلال، مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است تا با تشخيص آن در مراحل اوليه، بتوان شروع دمانس را به تأخير انداخت. راه‌هاي تشخيص اين بيماري، آزمايش‌هاي بيوشيمي و آزمون‌هاي روان‌شناختي است. در سال‌هاي اخير، تجزيه و تحليل تصاوير MRI (Magnetic resonance imaging) به عنوان يك روش كم‌هزينه و غير تهاجمي، مورد توجه بسياري قرار گرفته است. مطالعه‌ي حاضر، با هدف تخمين چگالي ماده‌هاي مغزي به روش مورفومتري مبتني بر Voxel (VBM يا Voxel-based morphometry) از روي اين تصاوير انجام شد تا گام مؤثري در تشخيص MCI فراهم گردد. روش‌ها: در اين مطالعه، از 40 فرد شامل20 فرد سالم و 20 بيمار مبتلا به اختلال شناختي خفيف به ترتيب با ميانگين سني 4/6 ± 66/4 و 3/9 ± 65/3 سال، تصاوير MRI گرفته شد. جهت تحليل تصاوير و ارزيابي تغييرات چگالي و حجم ماده‌ي خاكستري، سفيد و مايع مغزي نخاعي در بيماران و سالمندان شركت كننده در اين طرح، از مورفومتري مبتني بر Voxel استفاده شد. به اين منظور، به كمك ابزارهاي SPM8 در نرم‌افزار Matlab2013b پردازش‌هاي لازم شامل طبيعي‌سازي مكاني، هماهنگ كردن مغزها به يك الگوي واحد و تقطيع مغز به سه ماده‌ي خاكستري، سفيد و مايع مغزي نخاعي در نواحي مختلف صورت گرفت. به منظور يافتن نواحي كه در ابتداي بيماري دچار آتروفي شده بودند، نتايج تغييرات شاخص‌هاي پيش‌گفته با استفاده از آزمون‌هاي آماري مبتني بر Voxel، مورد مقايسه و ارزيابي قرارگرفت. يافته‌ها: به منظور تشخيص اختلال شناختي خفيف، كاهش چگالي ماده‌ي خاكستري در مقايسه با ساير ويژگي‌ها بسيار مؤثرتر بود (0/050 P) و در نواحي شكنج فرونتال فوقاني (0/013 = P)، شكنج تحتاني تمپورال (0/013 = P)، شكنج تحتاني فرونتال (0/017 = P)، پاراسنترال (0/022 = P)، شكنج تمپورال فوقاني (0/022 = P)، اينسولا (0/030 = P) و شكنج تمپورال مياني (0/030 = P) مشاهده شد. نتيجه‌گيري: مي‌توان از نواحي شناسايي شده در اين مطالعه جهت تشخيص اختلال شناختي خفيف در بيماران مسن با استفاده از مورفومتري چگالي ماده‌ي خاكستري استفاده نمود تا در صورت مشاهده‌ي آتروفي در اين نواحي، بيمار مورد بررسي‌هاي تشخيصي بيشتر و درمان قرار گيرد.