تبيين مولفه هاي معماري حاكم بر بناهاي عبادي از منظر حكمي و پديدارشناسي

از ديرباز مكان هاي عبادي، غايي ترين بستر تكامل و تعالي روحي آدميان بوده و معماري روحاني و قدسي محيطي جهت عبادت جمعي مومنين خلق نموده است. در اين بين و از ميان اديان الهي جنبه اجتماعي عبادت در اسلام پررنگ تر بوده و مكان خلق شده براي اين عبادت جمعي، از اهميت بسزايي برخوردار است. به همين دليل پژوهشگران و صاحب نظران در بررسي و نگرش به معماري اسلامي بناهاي عبادي، از روش هاي متعددي بهره گرفته اند؛ به نحوي كه هر يك از نظريه پردازان در گذر زمان با نگرش هاي متفاوت پديده معماري اسلامي را تفسير كرده اند. نكته حائز اهميت اين است كه پديدارشناس در روند شناخت تنها به قدرت تعقل و تفكر بسنده نموده است و در مقابل، محقق و پژوهشگر معماري اسلامي علاوه بر قدرت تعقل و تفكر با بهره گيري از نگاه حكمت آميز و احكام اسلامي به معماري بناهاي عبادي معرفت پيدا مي كند. هدف اين مقاله بررسي حكمت و پديدارشناسي به عنوان دو روش شناخت شناسي مطرح در ميان شيوه هاي نگرش به معماري اسلامي، و بررسي و تجزيه و تحليل اين روش ها در بازشناخت بناهاي عبادي مندرج در اين مقاله است. روش تحقيق در اين مقاله از نوع كيفي و به صورت توصيفي- تحليلي بوده كه در آن به تحليل موردي بناهاي عبادي ايراني مي پردازد و نتايج حاصل از اين مقاله، قرائت از مولفه هاي قدسي در ساختار و فرم بناهاي عبادي به عنوان انگاره هاي قدسي حاكم بر طراحي فضاهاي عبادي مي باشد. روش نتيجه گيري اين مقاله بصورت استنتاجي است كه به طريق استدلال، گواه و شاهد از بحث هاي قياسي حاصل مي آيد. بدين ترتيب، يافته هاي تحليلي اين مقاله، به بازشناخت مولفه هاي ارتقا دهنده معماري مساجد ايران منجر گرديده كه تاثير و نحوه حضور اين مولفه ها در معماري مساجد و كهن الگوها به صورت شماتيك ارايه و تحليل شده است. فرآيند تحليل در اين مقاله منجر به جستجوي كيفيتي شده است كه بيش از هر چيز بر ارتقاء مولفه هاي بنيادين در بخش هاي مختلف معماري مساجد تكيه دارد.