هم پيوستاري خانه و شهر؛ خانه ايراني جزئي از نظام همسايگي و محله با تاكيد بر ارزشهاي شهر اسلامي

خانه ايراني مهمترين عنصر شكل گيري شهر از مناظر گوناگون قابل بررسي و تامل است. به طوركلي زندگي خصوصي و اجتماعي به هم پيوسته است و نمي توان آنها را از يكديگر تفكيك و جدا نمود. تاكيد بر محيط مسكوني به جاي مسكن نيز به همين دليل است؛ حتي بهترين خانه اگر در محيط نامطلوبي از نظر كالبدي، فرهنگي، و اجتماعي قرار گيرد، قضاوت ارزشي را دگرگون مي كند. بسياري از اهدافي را كه يك خانه دنبال مي كند مانند امنيت، محرميت، و مشرفيت را نمي توان تنها در خانه جستجو كرد، لذا مطالعه خانه به عنوان جزئي از يك سيستم بزرگتر ضروري است. ارتباط اجتماعي خانواده با ديگرگروه هاي جامعه مانند اقوام، همسايگان و افراد محله در پاسخگويي نياز به روابط اجتماعي است. در اين ميان «واحد همسايگي» و پس از آن «محله» كه نوعي قلمرو فيزيكي - اجتماعي و فرهنگي است، در پاسخگويي به اين نياز مهم در ساختار كالبدي شهرها جايگاهي مهم دارد. بسياري از خانواده ها نسبت به محله مسكوني، همان احساسي را دارند كه به خانه خويش دارند و با ورود به محله، خود را در منظر شهري (هنر يكپارچگي بخشيدن بصري و ساختاري) يك محيط آشنا و خودي مي بينند و نسبت به واحد همسايگي خود اگر در طراحي شهري لحاظ شده باشد حس تعلق خاطر دارند. در اين نوشتار با روش توصيفي- تحليلي، در ابتدا در مفاهيم واحد همسايگي و محله به عنوان عناصر مهم در ساختار اجتماعي و محيط كالبدي شهر تامل نموده و به دنبال آن، رابطه و نسبت خانه با مفاهيم فوق جستجو مي شود. يافته‌هاي تحقيق نشان مي دهد كه اگر خانه عرصه اي براي زندگي يك خانواده است، مي توان محله را عرصه اي براي زندگي يك خانواده بزرگ فرض نمود. خانواده اي كه همزيستي مسالمت آميزشان بر اساس ارزشها و ويژگيهاي مشترك شكل مي گيرد و نقش و جايگاه هر عضو آن مشخص مي گردد.