بررسي تطبيقي فرآيند ساخت در هنر سنگ تراشي پيش از تاريخ جنوب شرق ايران و سنگ هركاره مشهد در دوران معاصر

Comparative Study of the Manufacturing Stone Carving Process of the Prehistoric South-East of Iran & Mashhad Harkareh Stone in the Contemporary Period

اشياء سنگي در ميان انواع آثار ساخته شده از گونه هاي مختلف سنگ، از اهميت ويژه اي برخوردار است كه در ساخت اشياء سنگي نوع شئ و كاربرد آن در انتخاب گونه سنگ تاثير زيادي دارد. به علاوه بوم آوردي مصالح براي هنرمند و صنعتگر باعث رشد هنري و فني ساخت اشياء سنگي در مناطق مختلف گرديده است. ازجمله سنگ هاي شاخصي كه از دوران پيش از تاريخ تا به امروز به سبب ماهيت كاربردي و تزئيني اش مقبوليت بسياري يافته و چندين هزار سال مورد استفاده قرار گرفته، سنگ هاي نرم تزئيني با رنگ هاي سياه، سبز، خاكستري معروف به كلريت هستند. در اين مقاله با رويكرد تحليلي و فني مبتني بر مطالعات تطبيقي به بررسي گونه ها، گستردگي و روش هاي ساخت و تزئين سنگ كلريت در دوران باستان (محوطه هاي باستان شناختي حوزه جنوب شرق ايران) و معاصر (كارگاه هاي سنگ تراشي مشهد) پرداخته مي شود؛ براساس هدف ياد شده مهم ترين پرسش هايي كه اساس پژوهش حاضر را تشكيل مي دهند؛ 1- فن شناسي و روش هاي ساخت آثار ظروف كلريتي پيش ازتاريخي به دست آمده از محوطه هاي جنوب شرق ايران، چگونه است؟ جهت پاسخ به پرسش ياد شده به بررسي آثار سنگي كلريتي در محوطه هايي همچون تپه يحيي، شهداد، جيرفت و شهرسوخته پرداخته شده است. 2- چگونگي ساخت و روش هاي توليد آثار سنگي هركاره در شهر مشهد و مقايسه آن با نمونه هاي پيش ازتاريخ در پژوهش حاضر است؟ با انجام بررسي هاي ميداني و تطبيقي موجود مابين روش هاي توليد و آثار پيش ازتاريخي مطرح شده با دوران معاصر به اين پرسش پاسخ داده شود. روش به كار رفته در پژوهش حاضر استفاده از منابع مكتوب پژوهشگراني است كه در اين زمينه پژوهش هايي انجام داده اند. در كنار روش كتابخانه اي از داده هاي ميداني، از قبيل مطالعه سنگ هاي كلريتي محوطه هاي پيش ازتاريخ ياد شده و تطبيق آن با هركاره مشهد، استفاده شده است. نتيجه بررسي حاضر نشان دهنده ي وجود قابليت هاي كاربردي در هنر سنگ تراشي معاصر باتوجه به پيشينه چند هزار ساله و خواص تزئيني سنگ كلريت، در احياء دوباره اين صنعت هنري است.

Stones are important and durable material in construction building; objects and make cultural artifact on the prehistory until now. Objects are very important between the entire artifacts that made by stone, Easy stuff catches for artist due to improve making stone object in the different region. One of the most important stone in the prehistoric of Iran that is good material for carving and applies in life was chlorite. A best attribute for decorated due to this metamorphism stone used in all of Iran history so after 5000 years, this time some workshop in Mashhad city is Functioning and must be support these for improve industrials and identity this handicraft in contemporary, Hence in this paper by Analytical and technical approach based on comparative studies to examine the species, extent , methods of making and decorating stone chlorite in ancient times (archeological areas in the South East of Iran) and contemporary (Mashhad carving stone workshops) will be paid. The result of this research show that we need rehabilitation this industrial decoration by bankroll of the history background of carving chlorite stone and also try to find a new technology for improve quantity and quality making in Kerman province and Mashhad city According to the chlorite stone sources in contemporary. Meanwhile, Iran’s stone-cutting art with its various uses in buildings and monuments over the thousands of years of flourishing its artists have created remarkable masterpieces of various types of stone. One of the most prominent stones in the pre-history of Iran due to its functional and decorative nature and has been used for thousands of years, is the chlorite which is under the main branches of the Metamorphic rocks. In the ancient world, chlorite stones were used as fillings for necklaces, stamps, religious sculptures, burners, bowls, pots, jars and other kitchen utensils, molds for molding copper and bronze, and in some cases has been used as Pottery fillers.