بررسي چندمعنايي واژگاني در صفات ساده تركي آذربايجاني: رويكردي شناختي

مقوله چندمعنايي از مهم ترين مبحث هايي است كه در مكاتب مختلف زبان شناسي و سنّت مطالعه معني مورد توجّه قرار دارد. در پژوهش حاضر مقوله چندمعنايي در صفات تركي آذربايجاني با رويكرد شناختي بررسي شده است. نوشتار پيش رو توصيفي اسنادي بوده و داده هاي پيكره از مجلاّت محلّي به زبان تركي، فرهنگ تركي فارسي (شاهمرسي) و فرهنگ فارسي آذربايجاني، نوشته بهزادي انتخاب شد. گزينش معاني سرنمون براساس نتايج پرسش نامه محقّق ساخته، مصاحبه و نيز شمّ زباني نگارنده بوده است. با بررسي پيكره هاي دردسترس، درمجموع هفتاد صفت ساده چندمعنا شناسايي و براي هر صفت، شبكه شعاعي ترسيم‌ شد. با بررسي معاني مختلف اين صفات، مشخّص شد كه ازميان سازوكارهاي شناختيِ ايجاد چندمعنايي، استعاره هاي مفهومي بيشترين سهم را به خود اختصاص مي دهند و برخلاف ديدگاه سنّتي، ارتباط ميان معاني صفات چندمعني، تصادفي نيست، بلكه رابطه نظام‌مندي برقرار بوده كه با مقوله بندي شعاعي قابل توصيف است. نتايج پژوهش حاضر به‌همراه پژوهش هاي مكمّل در اين حوزه مي‌تواند درزمينه آموزش زبان و تأليف فرهنگ هاي لغت كاربردي‌تر، افزايش ميزان ارتباط در بازيابي اطّلاعات و ماشين هاي ترجمه دقيق تر ياري گر متخصّصان اين حوزه ها باشد.