اثر روش‌هاي مختلف خاك‌ورزي بر فعاليت آنزيم‌هاي فسفاتاز و اوره‌آز در يك خاك آهكي

حفظ بقايا و كاهش دفعات شخم در خاك، راهكاري مناسب در جهت حفظ و بهبود كيفيت خاك مي باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسي اثر روش هاي خاك ورزي و مديريت بقايا بر فعاليت آنزيم هاي فسفاتاز و اوره آز يك خاك آهكي در تناوب گندمذرت در سال 96-1395 و 97-1396 اجرا گرديد. آزمايش به صورت كرت هاي يك بار خُرد شده در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي و با سه تكرار در شرايط مزرعه اي در زرقان استان فارس انجام شد. تيمارها شامل روش هاي خاك ورزي در سه سطح (خاك ورزي رايج، كم خاك ورزي و بي خاك ورزي) به عنوان فاكتور اصلي و مديريت بقايا در دو سطح (حفظ 30 درصد بقايا و حذف تمام بقايا) به عنوان فاكتور فرعي بود. نتايج نشان داد اثر روش هاي خاك ورزي و بقايا بر فشردگي، ماده آلي و فعاليت هاي آنزيمي خاك معني دار بود. در شرايط حذف بقايا، همواره بيشترين فشردگي خاك در عمق سطحي (cm 0-10) در سامانه بي خاك ورزي و با افزايش عمق (cm 10-20) در سامانه خاك ورزي رايج حاصل شد. درمقابل، بيشترين ماده آلي خاك در هر دو محصول در سامانه كم خاكورزي و حفظ 30 درصد بقايا مشاهده شد. كمترين ميزان آنزيم فسفاتاز قليايي در گندم (µg PNP g^-1 soil h^-1 917.00) و ذرت (µg PNP g^-1 soil h^-1 443.00) در سامانه خاك ورزي رايج و حذف بقايا فراهم شد. بيشترين ميزان آنزيم فسفاتاز اسيدي در گندم (µg PNP g^-1 soil h^-1 442.65) و سپس در ذرت (µg PNP g^-1 soil h^-1 374.17) با انجام عمليات كم خاك ورزي و حفظ 30 درصد بقايا به دست آمد. اما، در سامانه بي خاك ورزي بيشترين فعاليت آنزيم اوره آز در كشت ذرت (µg NH4 g^-1 soil h^-1 198.33) و سپس در كشت گندم (µg NH4 g^-1 soil h^-1 181.67) مشاهده شد. بنابراين، در يك خاك آهكي اتخاذ عمليات كم خاك ورزي و باقي گذاشتن 30 درصد بقاياي گياهي جهت كاهش فشردگي، افزايش ماده آلي و بهبود فعاليت هاي آنزيمي خاك در تناوب گندمذرت پيشنهاد مي گردد.