برآورد قابليت توارث و همبستگي ژنوتيپي بر اساس روش REML و تحليل عاملي براي عملكرد دانه و اجزاي آن در گندم نان (Triticum aestivum L.) تحت شرايط عدم‌تنش و تنش كم‌آبي

سطح زير كشت گندم در كشور ايران بيشتر به‌صورت ديم مي‌باشد و در اين شرايط تنش كم‌آبي تأثير زيادي بر عملكرد اين گياه مي‌گذارد. از اين‌رو لازم است فعاليت‌هاي تحقيقاتي به‌نژادي بيشتري در خصوص توليد ژنوتيپ‌هاي متحمل به تنش كم‌آبي صورت گيرد. به‌منظور برآورد وراثت پذيري و همبستگي ژنتيكي صفات، 36 رقم و لاين گندم با استفاده از دو آزمايش مجزا (نرمال و تنش كمبود آب) در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار مورد بررسي قرار گرفتند. صفات مورد بررسي در ژنوتيپ‌هاي گندم در شرايط نرمال و تنش تفاوت معني‌داري را براي منبع محيط، ژنوتيپ و اثر متقابل ژنوتيپ و محيط حداقل در سطح 5 درصد نشان دادند. نتايج حاصل از تجزيه به عامل‌ها نشان داد كه براي شرايط نرمال 6 عامل اول در مجموع 81.13 درصد و براي شرايط تنش 5 عامل اول در مجموع 74.96 درصد از تغييرات را تبيين كردند. نتايج برآورد همبستگي ژنتيكي بر اساس روش حداكثر درستنمايي محدود شده نشان داد كه صفات عملكرد بيولوژيك، شاخص برداشت و تعداد دانه در سنبله بيشترين ارتباط را با عملكرد دانه دارا بودند و از اين‌رو براي انتخاب ارقام با عملكرد بالا تحت شرايط نرمال و تنش كم‌آبياري با اهميت محسوب مي شوند. برآورد وراثت پذيري بر اساس روش حداكثر درستنمايي محدود شده نشان داد كه صفت تعداد روز تا به سنبله رفتن در هر دو شرايط نرمال و تنش بيشترين مقادير وراثت پذيري را به خود اختصاص داد.