بررسي سبكي و محتوايي نسخۀ خطي «مطلع الانوار» اثر جوزاي نطنزي، شاعر قرن سيزدهم

جوزاي نطنزي يكي از شاعران دوره بازگشت ادبي است كه در دوران فتحعلي شاه قاجار ميزيسته است. اثر وي« مطلع الانوار» نام دارد كه دو نسخه از اين دست نوشته موجود است،نسخۀ اول، در كتابخانه مجلس شوراي اسلامي به شماره 963نگهداري ميشود و به نام «دلگشا» معرفي شده است . همچنين نسخه ديگري به شماره 2311 در كتابخانه ملي ايران موجود است. در مقالۀ حاضر اشعار جوزاي نطنزي در سه سطح زباني، فكري و ادبي بررسي سبكي شده است. در سطح زباني، بخش آوايي اكثراً از اوزان متوسط و خفيف استفاده شده است و از اوزان سنگين و مهجور خبري نيست. اوزان اشعار وي همان اوزان غزلهاي حافظ است. در بخش واژگاني، در سطح مفردات و تركيبات، هيچگونه ابتكار و نوآوري ديده نميشود و بيشتر لغات بكار رفته عربي است كه از واژه‌هاي معمول و تداول در زبان فارسي محسوب ميشوند. در بخش نحوي اشعار وي دستورمند است و اركان جمله مطابق نثر در كنار هم قرار گرفته است. در سطح فكري، مضامين بكار رفته تكرار مضامين قدماست و عرفان بكار رفته، عرفاني تقليدي و تكراري است و انديشه و مضمون تازه‌اي در اشعار وي ديده نميشود. در سطح ادبي، تشبيه و استعاره بيشترين سهم را برعهده دارند و تشبيه حسي به حسي بيشترين كاربرد را دارد. از صنايع بديع لفظي و معنوي متداول استفاده شده و بطور كل مبناي كار وي بر تقليد استوار است و سعي دارد هم از نظر لفظ و هم شيوۀ بيان و محتوا و مضمون به سرمشقهاي خود ، نزديك شود. وي سبك عراقي را سرمشق خود قرار داده و از ميان شاعران اين دوره به عر حافظ توجه بيشتري داشته است.