مضامين ادبي و بلاغي و صور خيال حرف جيم در ادب پارسي

حرف جيم (ج، جا)، حرفِ ششم از حروف الفباي پارسي، حرف پنجم از حروف الفباي عربي، حرفِ سوم از حروف ابجد و نماينده عدد سه در حسابِ جُمّل است. حرف جيم، بعد از حرفالف كه به واسطه شكل و جايگاه خاص ادبي، ديني، عرفاني و برخي ويژگي هاي منحصربه فرد، يكي از پُركاربردترين حروف در ساخت مضامين، فضاهاي شاعرانه، تركيبات و تعبيرات نغز و ظريف ادب پارسي به شمار  مي رود، يكي از چند حرف مهمِ مضمون آفرين و تصويرسازي در ادب پارسي است. اين مقاله كه به بررسي جايگاه ادبي و بلاغي حرف جيم در آثار ادبي شاعران و نويسندگان متعدد ادب پارسي در آفرينش مضامين، فضاهاي شاعرانه، تركيبات و تعبيرات پرداخته، دستاوردهاي ارزشمندي داشته است. بررسي شواهد ادبي به دست آمده، نشان مي دهد اكثر شاعران و نويسندگان، از حرف جيم و ويژگي هاي خاص آن در آفرينش مضامين ادبي و در برخي موارد، مضامين ديني و عرفاني بهره برده اند؛ اگرچه دامنه مضامين، تعبيرات و تركيبات برساخته از حالت، شكل و ويژگي هاي حرف جيم بسيار اندك است، بيشتر شاعران و نويسندگان، حتي با ارائه يك مضمون، نقشِ مضمون سازي حرف جيم در ادب پارسي را تأييد كرده اند. بيشتر آنها، از ويژگي هاي حروفي چون الف، م، د، ن، ص و... به منظور نقشِ مكمّلِ مضمون سازي حرف جيم استفاده كرده اند. مضامين ادبي و هنري برساخته از حرف جيم، از ظرافت ادبي و در برخي موارد، به واسطه خلق فضاهاي شاعرانه و مضامين بكر، از پيچيدگي هنري خاصي برخوردار است. مولوي، عطار، فرخي سيستاني، اسعد گرگاني، سنايي و... به ترتيب، ازجمله شاعراني هستند كه بيشترين مضامين ادبي و هنري را به كمك ويژگي هاي حرف جيم آفريده اند.