بررسي و تحليل سروده‌هاي زن‌ستيزانه و زن‌ستايانه شاهنامه فردوسي

ادبيات هر ملتي متأثر از فرهنگ و باورهاي اجتماعي است و تأثير اجتماع بر ادبيات، امري مسلّم است. زن كه نيمي از پيكره اجتماع بشري است، در شكل‌هاي مختلفي ازقبيل: زن در شكل نوعي خود، مادر، دختر، معشوق، و ممدوح در ادبيات بازتاب يافته‌ است و سخنوران بسياري به اين مقوله پرداخته‌اند؛ ازاين‌رو يكي از عرصه‌هاي پژوهش، تحقيق درباره ديدگاه‌هاي شاعران و نويسندگان درباره زن و بررسي نوع نگاه آنان در اين مقوله است؛ اين مقاله بر آن است تا شاهنامه فردوسي را از اين منظر مطالعه و بررسي كند؛ بدين‌منظور با بررسي ابياتي كه در آنها درباره زن سخن گفته‌ شده‌، به اين نتيجه رسيده ‌است كه در شاهنامه ابيات فراواني هست كه نگاه مثبتي به زن ندارند و در مقابل ابياتي كه برخي از پژوهشگران آنها را زن‌ستايانه دانسته‌اند، درواقع اين‌گونه نيستند و فردوسي باتوجه‌به فضاي حماسي كه يكي از اساسي‌ترين لوازم آن اغراق است مي‌بايست به نوعي درباره برخي از زنان سخن مي‌گفت كه آنان را غيرعادي و به‌اصطلاح اَبَرزن نشان دهد. بخش ديگري از ابياتي كه گمان زن‌ستايانه‌‌بودن از آنها مي‌رفت نيز درواقع توصيف زيبايي معشوقه‌هاست؛ ذكر اين نكته كه در ادبيات ما، معشوق در بيان زيبايي توصيف مي‌شود نه ستايش، زن‌ستايانه‌بودن اين ابيات را نيز ترديدآميز ساخته است. آسيب ديگر ابيات زن‌ستايانه نگاه گزينشي و غفلت از كليت روايت است. در پژوهش حاضر برخلاف ديدگاه برخي از پژوهشگران، اين نتيجه به دست آمده كه نگاه به زن در شاهنامه نگاهي منفي است.