توليد و اهميت سلول‌هاي بنيادي پرتوان جوجه و نقش آن‌ها در توليد واكسن: مقاله مروري

تخم لقاح يافته پرندگان به‌عنوان يك مدل تاريخي در بررسي‌هاي جنين‌شناسي همواره مورد توجه پژوهشگران بوده است. سلول‌هاي بنيادي پرتوان پرندگان، سلول‌هايي هستند كه داراي دو خصوصيت مهم خودنوزايي و توانايي تبديل شدن به سه لايه زاينده جنيني در محيط آزمايشگاه هستند. با توجه به ويژگي خاص گونه پرندگان، از ديرباز از تخم لقاح يافته جوجه به‌عنوان يك بيوراكتور طبيعي براي توليد انواعي از پروتيين نوتركيب و واكسن‌ها استفاده شده است. با توجه به محدوديت‌هاي استفاده از تخم‌مرغ براي تكثير ويروس‌ها، به‌كمك فناوري‌هاي كشت سلول‌هاي بنيادي، امكان دستيابي به روش‌هاي مطمئن و توليد در مقياس وسيع انواعي از واكسن‌هاي انساني و دامي فراهم شده است. سلول‌هاي بنيادي جنيني جوجه براي اولين بار از بلاستودرم جنين در مرحله تكويني X به‌دست آمدند. اين سلول‌ها مدلي مناسبي براي مطالعات جنين در مراحل اوليه، دستورزي‌هاي ژنتيكي، تكثير ويروس و توليد پرندگان تراريخته هستند. افزون‌بر آن، سلول‌هاي بنيادي پرتوان القايي به‌عنوان منبع ديگري از سلول‌هاي پرتوان قابليت خودنوزايي دارند و مي‌توانند به سه لايه زاينده تبديل شوند و ابزاري مناسب براي توليد واكسن و پرندگان تراريخته هستند. باوجود توانمندي بالاي سلول‌هاي بنيادي پرتوان جوجه در پذيرش ويروس، امكان دستيابي به رده‌هاي سلولي تكثيرپذير عاري از دستكاري‌هاي ژنتيكي محدود بوده و بيشتر از رده‌هاي سلولي فيبروبلاستي مشتق شده از تخم‌هاي عاري از پاتوژن براي توليد واكسن استفاده مي‌شود. در اين مطالعه اهميت رده‌هاي سلولي مشتق شده از جنين جوجه به‌عنوان ابزاري مناسب براي دستيابي به واكسن‌هاي ويروسي مورد بررسي قرار مي گيرند.