ارزيابي مورفولوژي و ميزان اتصال استخوان هايوئيد و رابطه‌ي آن با سن و جنس در تصاوير CBCT

مقدمه: استخوان هايوئيد، استخواني منفرد و از يك تنه و دو جفت شاخ (بزرگ و كوچك) تشكيل شده است. اين استخوان، عملكردهاي مهمي مانند تنفس، بلع و تكلم را حمايت مي‌كند. هدف از اين مطالعه، تعيين مورفولوژي و ميزان اتصال استخوان هايوئيد و رابطه‌ي آن با سن و جنس بر روي تصاوير (Cone-beam computed tomography) CBCT بود. مواد و روش‌ها: در اين مطالعه‌ي توصيفي- تحليلي از نوع مقطعي، تصاوير CBCT تهيه شده از 163 بيمار شامل 92 زن و 71 مرد، توسط نرم‌‌‌افزار On demand 3D نوع 1 مورد ارزيابي قرار گرفت. در مقطع اگزيال، ضخامت و طول تنه‌ي هايوئيد در نماي كرونال ارتفاع هايوئيد و در نماي اگزيال ضخيم‌شده، زاويه‌ي شاخ بزرگ و خطي كه از وسط تنه مي‌گذرد، اندازه‌گيري شد. تنه و شاخ‌هاي بزرگ از لحاظ اتصال به 4 دسته: 1) فاصله‌ي بيش از 2.5 ميلي‌متر، 2) فاصله‌ي كم‌تر از 2.5 ميلي‌متر، 3) اتصال نسبي و 4) اتصال كامل، تقسيم شدند. داده‌ها از طريق آزمون‌هاي كولموگروف- اسميرنف، كاي‌اسكوئر، فيشر، تي زوجي و آزمون ناپارامتري كروسكال‌واليس با نرم‌افزار SPSS نسخه‌ي 25 بررسي شدند. سطح معني‌داري براي آزمون‌هاي آماري، 0.05 در نظر گرفته شد. يافته‌ها: در 79.7 درصد افراد، نوع اتصال سمت راست و چپ مشابه بود (0.806 =p value ). تفاوت معني‌داري در اشكال مختلف اتصال استخوان هايوئيد بين دو جنس و دو طرف وجود نداشت (0.977 =p value ). بيشترين نوع اتصال، نوع دوم (بدون اتصال با فضاي كمتر از 2.5 ميلي‌متر) و كم‌ترين نوع اتصال، نوع سوم (اتصال نسبي) بود. در تمام گروه‌هاي سني به غير از 10 تا 19 سال، درصد فراواني نوع دوم بيشتر و در گروه سني 10 تا 19 سال نوع 1 بدون اتصال با فاصله‌ي بيش از 2.5 ميلي‌متر بيشتر بود. اشكال مختلف اتصال هايوئيد بين گروه‌هاي سني مختلف تفاوت معني‌داري نشان مي‌دهد (0.05 p value). اندازه‌هاي هايوئيد (طول، ارتفاع و ضخامت) در مردان بزرگ‌تر از زنان بود (0.05 p value)، به جز زاويه كه اختلاف معني‌داري بين دو جنس نداشت (0.591 = p value). از ميان اين اندازه‌ها، تنها طول تنه در ميان گروه‌هاي سني مختلف، تفاوت معني‌داري داشت (0.05 p value). نتيجه‌گيري: با افزايش سن، فاصله‌ي بين تنه و شاخ بزرگ، كاهش يافته و اتصال افزايش مي‌يابد. تنها طول تنه در ميان سنين مختلف تفاوت داشته و بقيه‌ي اندازه‌ها يكسان هستند. در ميان زن و مرد، همه‌ي اندازه‌ها به جز زاويه در مردان بزرگ‌تر است، امكان پيش‌بيني جنس با اندازه‌هاي بالا مي‌تواند وجود داشته باشد. تصويربرداري CBCT به علت توانايي بازسازي مولتي‌پلنار و دوز تابشي كم‌تر، مي‌تواند كمك‌كننده باشد.