بررسي اثر برخي تيمارهاي خواب‌‌شكني بذر برتغييرات درصد و سرعت جوانه‌زني بذر زيره سياه (Bunium persicum)

Investigation on some dormancy breaking treatments on germination percentage and rate of seeds of Bunium persicum

زيره سياه با نام علمي Bunium persicum متعلق به خانواده چتريان (Apiaceae) و يكي از گياهان دارويي با ارزش است. اين گياه 2 ساله، درسال اول داراي رشد رويشي و در سال دوم داراي رشد زايشي است كه به علت خواب بذر و همچنين عدم رشد هيپوكوتيل پس از ظهور برگه اي لپه ­ها، كشت اين گياه در سطح وسيع، تا كنون موفق نبوده است، از سوي ديگر برداشت بي­رويه از رويشگاه­ هاي طبيعي خطر انقراض اين گياه را افزايش داده است. به منظور مطالعه روش­ هاي از بين بردن خواب و تحريك جوانه ­زني بذر چهار آزمايش كلي صورت گرفت كه در هر آزمايش بذرها تحت سطوح مختلف تيمارها قرار گرفتند. تيمار سرمادهي مرطوبت (چينه سرمايي) به مدت صفر (شاهد)، تا شش هفته، تيمار اسيد جيبرليك با غلظت‌هاي 100، 500 و 1000 قسمت در ميليون، تيمار اسيد سولفوريك 97 درصد به مدت‌هاي 1/5 ، 2/5، 5 دقيقه، و تيمار اسيد ساليسيليك با سه سطح 1، 5/2 و 5 ميلي مولار اعمال گرديد. اين آزمايش‌ها در قالب طرح كاملا تصادفي با 5 تكرار صورت گرفت. نتايج نشان داد كه تيمار سرمادهي مرطوب بعد از 3 هفته و تيمار اسيد جيبرليك 500 قسمت در ميليون بيشترين تاثير را بر افزايش جوانه زني بذر اين گياه داشتند. اسيد ساليسيليك در هر سه سطح باعث كاهش جوانه ­زني شد، در حالي كه تيمار اسيد سولفوريك به مدت 1/5 دقيقه اختلاف معني­داري با شاهد ايجاد نكرد ولي در مدتهاي طولاتي تر، اين اسيد باعث كاهش جوانه زني بذر شد.

Bunium persicum belongs to Apiaceae family and is an important medicinal plant. This biennial plant has vegetation growth in its first year and reproductive growth in the second year. The species is not cultivated due to dormancy difficulties and also overuse of natural habitat which has increased the risks of its extinction. This study was carried out to find the best methods of breaking seed dormancy and germination stimulation. Four treatments were used including a) Stratification for 0, 1, 2, 3 and 4 weeks, b) Gibberellic acid (GA3) with concentrations of 100,500 and 1000 ppm, c) Sulfuric acid for 1.5, 2.5 and 5 minutes, d) Salicylic acid (SA) with concentrations of 1, 1.5 and 5mM . The Results showed that stratification treatment after 23 days and Gibberellic acid by the concentration of 500 ppm were the most effective treatments in increasing seed germination. All three concentrations of Salicylic acid reduced germination, and using Sulfuric acid for 1.5 minutes had no significant effect on germination, while other 2 levels led to germination reduction.