بررسي رژيم بادي و پتانسيل حمل ماسه به منظور شناسايي اشكال تپه‌هاي ماسه‌اي

Investigate of Wind Regime and Sand Drift Potential in Order to Identify of Sand Dunes Forms

رسوبات بادي در حدود 6 درصد از سطح زمين را تحت گستره خود قرار داده است كه حدود 97 درصد آن در مناطق خشك قرار گرفته است و به طور متوسط حدود 20 درصد از مناطق خشك جهان به وسيله اين رسوبات پوشيده شده است. شدت و جهت باد غالب مي-تواند در رسوب‌گذاري تاثيرگذار باشد و در نهايت در شكل‌گيري تپه‌هاي ماسه‌اي بسيار مهم است. با توجه به اين كه رسوبات حمل شده توسط باد خسارات و اثرات زيان‌باري دارد لزوم بررسي آن‌ها از اهميت قابل توجه‌اي برخوردار مي‌باشد. در اين تحقيق از روش فرايبرگر و با استفاده از نرم‌افزارهاي 7.0 WR PLOT و 2013 MATLAB به ارزيابي رژيم بادي در منطقه ارگ بلند كاشان پرداخته شده است و از داده‌هاي بادسنجي پنج ايستگاه نزديك به منطقه مورد مطالعه استفاده شد. نتايج (برآيند پنج ايستگاه) بيانگر حاكميت بادهاي شرقي-غربي مي‌باشد و هر يك از ايستگاه‌ها يك نوع رژيم بادي را نشان مي‌دهند. درصد فراوآني بادهاي آرام به ترتيب در ايستگاه‌هاي جنگلباني (32/77)، قم (40/05)، گرمسار (44/83)، اردستان (50/15) و كاشان (77/04) افزايش مي‌يابد. بعد از بادهاي آرام در منطقه بيشترين فراواني مربوط به كلاس 11-7 نات است در حاليكه كلاس 17-11 نات (شاخص فرسايندگي 992/6) موثرترين كلاس فرسايش بادي در منطقه است. ايستگاه جنگلباني بادرود با 441/81 واحد برداري و ايستگاه كاشان با 40/02 به ترتيب بيشترين و كمترين پتانسيل حمل ماسه را نشان دادند. مقايسه تطبيقي يافته‌هاي اين پژوهش با بررسي‌هاي ديگر مناطق جهان بيانگر اين است كه پتانسيل حمل ماسه در محدودة ارگ بلند كاشان زياد نيست و در حالت كلي مي‌توان گفت كه در كلاس كم-متوسط قرار گرفته و بيشترين تطابق نوع رژيم بادي ( DPt و UDI) در نزديكي ايستگاه كاشان و جنگلباني بادرود در قالب تپه‌هاي خطي و عرضي مشاهده شد. همچنين يافته‌ها نشان دهندة اين است كه بين نتايج حاصل از محاسبات به شيوة فرايبرگر و كلاس‌هاي سرعت نسبت به نرم افزار گلماسه‌نما (3.0 Sand Rose Graph) به صورت كامل تطابقي وجود ندارد.

Aeolian sediments are in 6 percent of land and 97 percent of them are in arid land. On average, about 20 percent of the arid regions of the world are covered by these. Prevailing winds can shift sand dunes and affect their accumulation. According to sediments have damage and harmful effects on the living then study of this subject is significant importance. In this research with Fryberger method and used of WR PLOT 7.0 and MATLAB 2013 software in order to assessment of wind regime as well as used from anemometer data of five station near Kashan ERG. Results indicate that east-west winds are dominant and each station shows a kind of wind regime. The frequency of calm winds increases respectively in station of Jngalbani (32.77), Qom (40.05), Garmsar (44.83), Ardestan (50.15) and Kashan (77.04). After calm winds in the area, the most of class is 11-7 Knot, while the most effective class is 17-11 knots (992.6 Erode Index) for wind erosion in the region. Jangalbani station with 441.81 VU and kashan station with 40.02 VU are the highest and lowest quantity of sand drift potential in the region. Comparative studies on various stations in the world according to sand drift potential in the area indicated that kashan ERG is not hazardous then in general, could say that it located in the low-middle class. an‎d the formed of linear and transverse dunes near Kashan and Jangalbani station following a global trend. Result show taht there is note full compliance beatwen Fryberger method and Sand Rosr Graph 3.0 software.