پويايي الگو‌هاي پسماند رسوبي طي وقايع رگبار

Dynamics of Sediment Hysteresis Patterns during Storm Events

درك و سازي پويايي روابط رسوب معلق و دبي جريان به‌ منظور مهار فرايند فرسايش و كاربرد برنامه‌هاي مناسب در زمينه كاهش رسوب معلق رودخانه‌ها و نيز اثرات درون و برون منطقه‌اي انتقال رسوب ضروري مي‌باشد. با وجود اين، تفيسر پويايي الگو‌هاي پسماند رسوبي به ‌عنوان پاسخ رسوبي و هيدورلوژيكي حوزه آبخيز به وقايع بارش كم‌تر مورد توجه قرار گرفته است. از اين‌رو تحقيق حاضر با هدف بررسي پويايي الگو‌هاي پسماند رسوبي طي وقايع رگبار در سه حوزه آبخيز جنگلي آموزشي و پژوهشي دانشگاه تربيت مدرس در استان مازندران، گلازچاي در استان آذربايجان غربي و دره‌تفي در استان كردستان انجام شد. نتايج حاصل از تجزيه و تحليل الگو‌هاي پسماند 67 رگبار نمونه‌برداري شده نشان‌دهنده تنوع شرايط حاكم بر حوزه‌هاي آبخيز مورد مطالعه بود. بر اساس نتايج حاصل از تحقيق، الگو‌هاي پسماند رسوبي در هر سه حوزه آبخيز مورد مطالعه نشان‌دهنده رفتار مختلف مشاركت رسوبي با الگوهاي ساعت‌گرد، پادساعت‌گرد و عمدتاً الگوهاي 8 ‌شكل و مركب طي وقايع رگبار بودند. در حوزه آبخيز دره‌تفي در مقايسه با دو حوزه آبخيز مطالعاتي ديگر علي‌رغم تفاوت و تنوع بيش‌تر الگوهاي بارشي غالب منطقه، الگو‌هاي پسماند رسوبي داراي تنوع كم‌تر و عمدتاً با شكل‌هاي 8 ‌شكل و مركب با فراواني 29/61 درصد بود. نتايج هم‌چنين نشان‌دهنده فراواني 44 درصدي الگو‌هاي پسماند ساعت‌گرد و مركب در حوزه آبخيز گلازچاي و نيز فراواني 33/53 درصدي الگو‌هاي مركب در حوزه آبخيز جنگلي آموزشي و پژوهشي دانشگاه تربيت مدرس بوده كه عمدتاً نشان‌دهنده تأمين رسوبات از بخش‌هاي نزديك به خروجي و منابع سطحي حوزه‌هاي آبخيز مطالعاتي بود

Understanding and quantifying the dynamics of suspended sediment transport is essential to control soil erosion and implement appropriate mitigation practices to reduce stream suspendedsediment and on-site and off-site effects of sediment transport. However, the quantification and the interpretation of sediment hysteresis loops as fluvial and hydrological responses of the watershed to storm events has been less considered. Hence, the present study was conducted in three different regions viz. the Educational and Research Forest Watershed of TarbiatModares University in Mazandaran, the Galazchai Watershed in West Azerbaijan and the Daretefi Watershed in Kurdistan Provinces to investigate the dynamic of sediment hysteresis loops on storm wise basis. The results of analyzing 67 storm event hysteresis loops verified the variety of governing condition of all three study watersheds. According to the results, all of the sediment hysteresis loops showed flushing behavior but with different rotational patterns of clockwise, counterclockwise and 8-typed and complex. Despite of differences and more diversity in precipitation pattern, compared with two other study watersheds, Daretefi Watershed sediment hysteresis loops showed less variety and mainly with 8-typed and complex forms with frequency of 61.29%. Results also revealed a frequency of 44% for both clockwise and complex hysteresis loops in the Galazchai Watershed and frequency of 53.33% for complex hysteresis loops in the Educational and Research Forest Watershed of TarbiatModares University. The results also showed that the sediment sources in the study watersheds were mainly close to the outlet with further emphasis on wash load contribution.