كليدواژه :
آسيب پذيري , مولفه ها , سكونتگاههاي غير رسمي , زلزله , محله فرحزاد
چكيده فارسي :
ابعاد سكونتگاه هاي شهري روز به روز پيچيده تر و به تبع آن ناپايداري در اين سكونتگاه ها بيشتر شده است. بر اين منوال جامعه شهري، به ويژه در اشكال امروزي و مدرن آن، به طور دائم و گسترده در معرض انواع مختلفي از مخاطرات قرار گرفته است. بخش اعظمي از خسارات ناشي از اين مخاطرات، بيش از آنكه برآمده از رويدادهاي غير منتظره باشند، نتيجه قابل پيشبيني بر هم كنش سه نظام عمده: محيط كالبدي (دربرگيرنده مخاطرات)، ويژگيها اجتماعي و جمعيتي و افزون بر آن سازو كاره نظام مديريت و برنامه ريزي است. از اين رو هدف پژوهش بررسي وضعيت آسيبپذيري محله فرحزاد و شناسايي مولفه هاي موثر برآن است. محله فرحزاد به دليل وجود اسكان غيرسمي و بافت فرسوده و قرار گيري در نزديكي گسل زمين لزره در صورت وقوع زلزله ميزان خسارات ناشي از آن دو چندان خواهد بود.
روش پژوهش: در اين راستا پژوهش حاضر با بهره گيري از روش توصيفي- تحليلي و با تدوين شاخص هاي جامع و به‌كارگيري مدل AHP در محيط ArcGIS به تحليل آسيب پذيري محله فرحزاد پرداخته است. همچنين اقدام به توزيع پرسشنامه در سطح ساكنان محله شده است. با استفاده از فرمول كوكران با توجه به جمعيت محله حجم نمونه انتخاب شده است. بنابراين براساس جمعيت 5931 نفر 357 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شده است. جهت تحليل پرسشنامه از آزمون هاي پيرسون و رگرسيون استفاده شده است.
يافته‌ها: يافته‌ها نشان مي‌دهد كيفيت بنا مهمترين عامل جهت كاهش آسيبپذيري در برابر زلزله احتمالي است. همچنين مشخص گرديد كه محله فرحزاد از نظر آسيب پذيري در وضعيت مطلوبي قرار ندارد به طوري كه 28 درصد داراي آسيبپذيري بالا و 13 درصد آسيبپذيري بسيار بالا قرار دارد. در نهايت جهت تحليل مولفه هاي موثر بر كاهش آسيبپذيري از طريق پرسشنامه مورد ارزيابي و براساس آزمون پيرسون و رگرسيون چند متغيره تحليل شده است. نتايج حاصل از تحليل آزمون گوياي آن است كه شاخص كالبدي – محيطي در وهله نخست و سپس شاخص مديريت – نهادي عامل موثر در كاهش آسيب پذيري محسوب ميشوند.
نتيجه گيري: وجود ضعف هاي اساسي در در ساختار كالبدي محله به ويژه شبكه معابر آن سبب آسيب پذير بالاي محله در مواقع بحران شده است. همچنين از لحاظ مديريت ـ نهادي نيز اين محله داراي چالش هاي زيادي است. لزوم توجه به عامل پيشگري از وقوع بحران به عوامل مديريتي مربوط ميشود به طوري كه اجراي مانورهاي آموزشي و نظارت بر ساخت و ساز و ... ميتواند از ميزان آسيب پذيري محله به شكل جدي بكاهد.
چكيده لاتين :
Introduction & Objective: Urban settlements have become more complex, and, consequently, instability has increased in these settlements. In this regard, the urban community, especially in its contemporary and modern forms, has been exposed constantly to a wide variety of threats. Much of the damage caused by these hazards, more than the result of unexpected events, is a predictable result of the interaction of three major systems: the physical environment (including hazards), social and demographic characteristics, and moreover the mechanism is the management and planning system. Therefore, the purpose of this study was to investigate the vulnerability of Farahzad neighborhood and identify the effective factors on it. Farahzad neighborhood due to the non-chemical and erosive texture and the location near the Laser land fault in the event of an earthquake, the damage caused by it will be doubled.
Method: In this regard, the present study uses a descriptive-analytical method and has developed a comprehensive index and application of the AHP model in ArcGIS environment to analyze the vulnerability of Farahzad neighborhood. Also, the questionnaire was distributed among the residents of the neighborhood. The sample size is selected using the Cochran formula according to the neighborhood population. Thus, according to the population of 5931, 357 people have been selected as the sample size. Pearson and regression tests were used to analyze the questionnaire.
Findings:The findings show that the quality of the building is the most important factor in reducing vulnerability to possible earthquakes. It was also found that Farahzad neighborhood is not in desirable position as a vulnerability, with 28% having high vulnerability and 13% high vulnerability. Finally, for analyzing the effective components of vulnerability reduction, the questionnaire was evaluated and analyzed by Pearson test and multivariate regression. The results of the test analysis indicate that the physical-environmental index in the first place, and then the institutional-management index, are an effective factor in reducing vulnerability.
Conclusion:The existence of major weaknesses in the physical structure of the neighborhood, especially its passageways, has caused the region to be more vulnerable to crises during the crisis. In terms of institutional management, this neighborhood also has a lot of challenges. The necessity of paying attention to the crisis management agent is related to the management factors, so that the implementation of educational maneuvers and monitoring of construction can reduce the vulnerability of the neighborhood seriously.
