جايگاه خرافه‌گرايي و خرافه‌ستيزي در فكر سياسي ايران (با تاكيد بر عصر قاجار)

Tendency to Superstition and Anti-superstition in Iran’s Political Ideology (with Emphasis on the Qajar Dynasty)

هدف پژوهش حاضر بررسي نقش و تاثيرات «خرافه»، در توسعه نيافتگي سياسي دوره قاجار بود. در اين راستا ارتباط فرهنگ خرافه‌گرا با توسعه نيافتگي دوره قاجار و تاثير آن در فرهنگ سياسي غيرمشاركتي مورد بررسي قرار گرفت. روش پژوهش كيفي - علّي و مبتني بر رويكرد تاريخي و جامعه‌شناسي بوده و نتايج نشان داد، در مجموع فرهنگ خرافه‌گراي قاجار با رويكردهاي غيرعلمي، غيرعقلي و غيرديني جامعه ايران را به انحطاط كشانيد و يا دست كم موجب توسعه‌نيافتگي سياسي شد. در واقع اعتقاد به خرافه و خرافه‌گرايي در اين عصر به نبود عقلانيت و حاكميت ذهن اسطوره‌اي مي‌انجاميد و همين امر زمينه استبداد سياسي و در نهايت توسعه‌نيافتگي سياسي را فراهم مي‌كرد.

The purpose of the present study is to review the effects of “superstition” on the political underdevelopment in the Qajar dynasty. In this regard, the relationship between the superstitious culture and underdevelopment in the Qajar dynasty and the effects of superstition on the non-participative political culture back then were studied. The method of study was causal-qualitative based on the historical and sociological approach; and the results showed that the superstitious culture of the Qajar dynasty with its non-scientific, irrational, and non-religious approach led the Iranian society to decadence or at least political underdevelopment. Indeed, the tendency to superstition and people’s belief to such false ideas during that age led to irrationality, dominance of mythological mentality, political dictatorship, and finally political underdevelopment.