تعيين مكان‌هاي مناسب برداشت آب جهت آبياري با استفاده از روش تحليل شبكه‌اي در دشت بيرجند

Determination of the Suitable Places to Extract Groundwater for Irrigation Using Analytical Network Process(Case study: Birjand Plain

منابع آب‌ زيرزميني نقش مهمي در فارياب اراضي بسياري از مناطق ايران مخصوصا شرق كشور دارند و اطلاع از تغييرات كمي و كيفي آن‌ها در يك حوضه و يا دشت تاثير زيادي در تصميم‌گيري بهره‌برداري از آن‌ها دارد. به همين دليل اين پژوهش به منظور پهنه‌بندي كيفيت منابع آب زيرزميني دشت بيرجند واقع در عرض جغرافيايي ‘30 ˚ 32 تا ‘00 ˚33 شمالي و طول جغرافيايي ‘45 ˚58 تا ‘41 ˚59 انجام شد.در اين پژوهش، ابتدا لايه‌هاي مورد نياز براساس عوامل نسبت جذبي سديم، سختي كل، درصد سديم محلول، بي‌كربنات سديم باقيمانده، شاخص نفوذپذيري، نسبت جذبي منيزيم و نسبت كلايز در محيط GIS ايجاد و توسط روش ANP وزن‌دهي شدند. نتايج نشان داد كه 65/68 درصد مساحت آبخوان در وضعيت نسبتاً بد قرار دارد. مناطق با كيفيت خوب و خيلي خوب به ترتيب با مساحت‌هاي 5/25 و 5/34 درصد بوده و به ترتيب در قسمت‌هاي جنوب شرقي و بخش‌هايي از مركز و غرب اين منطقه پراكنده مي‌باشند. نامناسب‌ترين منطقه براي برداشت آب آبياري در قسمت جنوب غربي اين دشت قرار داشت و مساحتي بالغ بر 13/77 را پوشش مي‌داد. براساس اين نتايج، توسعه چاه‌هاي آب آبياري در مناطق شرقي و جنوبي پيشنهاد مي‌شود.

Groundwater is one of the most important water resources especially for irrigation in the east of Iran. So, it is important to note its water quality variation for deciding to manage it. To this end, the study were done to zone Birjand plain located at latitude between 32˚ 30’-33˚ 00’ N and longitude between 58˚ 45’-59˚ 41’ E. In order to achieve this goal, the required layers, Sodium adsorption ratio (SAR), total hardness (TH), sodium solubility percentage (SSP), residual sodium carbonate (RSC), permeability index (PI), magnesium adsorption ratio (MAR) and kellyes ratio (KR), were created at GIS. Then, these layers were weighed using analytical network process (ANP). The results revealed that 68.65% of the plain had moderately inappropriate quality. About 5.25 and 5.34% of the plain had appropriate (south-east) and very appropriate (part of central and west) quality, respectively. The worst quality was determined in the south-west side of the plain so that it covered about 13.77% of Birjand area. According to the results, it is recommended to develop well digging in the east and south side of this plain.