بررسي رابطۀ بين كسري بودجه، تورم و عرضۀ پول در ايران

The Relationship between Budget Deficits, Inflation and Money Supply in Iran

ارتباط بين كسري بودجة دولت، رشد عرضة پول و تورم، يكي از مهم‌ترين مباحثي است كه در اقتصاد كلان مورد بررسي قرار مي‌گيرد. در بسياري از كشورها از سياست كسري بودجه، به‌عنوان يكي از ابزارهاي سياست مالي استفاده مي‌كنند. ارتباط بين كسري بودجة دولت و متغيرهاي كلان اقتصادي كه هدف اين مطالعه است، تاحدي مبهم است. شواهد آماري مربوط به ارتباط متغيرهاي نرخ تورم و كسري بودجة دولت و توليد ناخالص داخلي 27 كشور جهان، نشان مي‌دهد كه ارتباط بين كسري بودجة دولت و تورم براي همة كشورها يكسان نيست. براي مثال، كشورهايي مانند انگلستان، فرانسه و ايتاليا، باوجود آنكه نسبت كسري بودجة بالايي دارند، نرخ تورم در آنها بسيار پايين است. از سوي ديگر، برخي از كشورها مانند شيلي و مكزيك، داراي مازاد بودجه هستند، ولي با اين حال، نرخ تورم در آنها دورقمي است. بنابراين، مي‌توان گفت كه نحوة تأمين مالي و شرايط كلان اقتصادي در چگونگي تأثير كسري بودجه بر متغيرهاي اقتصادي نقش زيادي دارد. هدف اصلي اين پژوهش، بررسي رابطة بين كسري بودجه، تورم و عرضة پول در ايران است. روش پژوهش حاضر، از نظر هدف، كاربردي و از نظر علّي، پس‌رويدادي است. در آزمون فرضيات يك دورة زماني 10 ساله، از سال 1383 تا 1393 درنظر گرفته شده است. در آزمون‌هاي اين پژوهش، از روش اقتصادسنجي كه شامل آزمون‌هاي مانايي، وايت، يوهانسون و آزمون خودرگرسيون برداري(VAR) است، براي آزمون فرضيه‌ها استفاده شد. يافته‌ها نشان داد كه در پژوهش حاضر، بين كسري بودجة دولت و تورم، بين كسري بودجه و رشد عرضة پول و بين تورم و رشد عرضة پول رابطة مثبت و معناداري وجود دارد، و فرضيه‌هاي پژوهش همگي تأييد شدند.

The main objective of this study was to investigate the relationship between budget deficits, inflation and money supply growth rate in Iran as one of the most important subjects in macroeconomics. In many countries, the budget deficit policy is used as one of the tools of financial policy. The relationship between the government budget deficit and the macroeconomic variables is somewhat ambiguous. All data related to inflation, budget deficit and money supply growth rate have been collected from the Central Bank of the Islamic Republic of Iran and the Iranian Statistical Center. Econometric methods including stability test, White, Johansson and vector regression test (VAR) were used to examine the hypothesis. The results of the present study show a positive and significant relationship between budget deficit, inflation and money supply growth that confirms the hypotheses of the study.