عوامل مؤثر بر جامعه‌شناسي دفاع در ج.ا.ايران

بدون ترديد يكي از دغدغه‌هاي دولتمردان در بيشتر كشورها، ارتقاي توانمندي‌هاي دفاعي است؛ به‌گونه‌اي كه ضريب دفاعي كشور افزايش يابد، تا موجب بازدارندگي گردد و يا اينكه در صورت وقوع جنگ، ساختار دفاعي، بهترين عملكرد را داشته باشد. روش پژوهش در اين مقاله زمينه‌اي موردي با رويكرد كمي و روش تحليل آن، توصيفي – تحليلي مي‌باشد و در پي پاسخگويي به اين پرسش اصلي است كه چه عواملي بر فرايند دفاع از ديدگاه جامعه‌شناسي مؤثر مي‌باشد؟ در راستاي پاسخ به اين پرسش، نويسنده با استفاده از روش كتابخانه‌اي، منابع معتبر فارسي و انگليسي را مورد مطالعه قرار داده و اطلاعات لازم را استخراج نموده است. به‌منظور اعتبارسنجي يافته‌ها،‌ پرسشنامه‌اي محقق‌ساخت بين 50 نفر از خبرگان آشنا با مباحث دفاعي امنيتي و جامعه‌شناسي كشور به‌عنوان نمونه آماري توزيع گرديد. يافته كلي پژوهش آن است كه «سياست»، «اقتصاد»، «جغرافيا» و «تاريخ» بر جامعه‌شناسي دفاع، اثرگذارند، از اين‌رو تقويت بنيه دفاعي تنها در سرمايه‌گذاري بر روي سخت‌افزارها و نرم‌افزارهاي دفاعي نيست، بلكه مكمل اين فرايند، توجه به وضعيت نيروها و شرايط اجتماعي است؛ همچنين كاربست نتايج بررسي‌هاي جامعه‌شناسانه دفاع، شالوده و پايه‌هاي دفاع كشور را تقويت مي‌كند. يافته‌هاي نگارنده بيانگر آن است كه وضعيت مطلوب يا دست‌كم قابل قبول اقتصاد دفاعي، بالا بودن وفاداري ملي، تعامل مبتني بر احتياط و پرهيز از خوش‌باوري، بالابودن آستانه تحمل و انسجام ملي در كنار برخورداري از ظرفيت خودترميمي، وجود جامعه‌پذيري مطلوب، نگاه جامعه به دفاع به‌عنوان وظيفه‌اي ملي، ازجمله ويژگي‌هايي است كه جامعه را به‌لحاظ دفاعي در شرايط دفاعي مطلوب قرار مي‌دهد. برخورداري نيروهاي دفاعي از ويژگي‌هايي مانند دروني‌شدن ارزش‌هايي مانند جنگيدن و دفاع تا پيروزي (مادي يا معنوي)، اطاعت‌پذيري، هم‌افزايي نيروها و ساختار دفاعي، وجود اراده و روحيه مناسب، مي‌تواند ضامن موفقيت كشور در شرايط دفاعي گردد.