اثر كودهاي سبز و معدني بر ميزان حاصلخيزي خاك، ضريب استهلاك نوري و عملكرد دانه‌ي گندم رقم چمران

Effect of green manure and inorganic fertilizers on soil fertility, light extinction coefficient and grain yield of wheat cv. Chamran

به منظور بررسي اثر تاريخ كاشت ماش به عنوان كود سبز و سطوح مختلف كود فسفر و نيتروژن بر ضريب استهلاك نوري و عملكرد دانه‌ي گندم رقم چمران اين آزمايش در سال زراعي90-1389 به صورت اسپليت پلات فاكتوريل در قالب طرح بلوك هاي كامل تصافي با سه تكرار در شهرستان دزفول اجرا شد. دو تاريخ كاشت كود سبز ماش شامل 10 تيرماه و 20 مردادماه به همراه كرت آيش به عنوان كرت اصلي در نظر گرفته شدند. سه سطح كود نيتروژن (صفر، 60 و 120 كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار) و سه سطح كود فسفر (صفر، 45 و 90 كيلوگرم فسفر خالص در هكتار) به صورت فاكتوريل در كرت‌هاي فرعي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه كاشت ماش به عنوان كود سبز باعث افزايش ميزان مواد آلي و عناصر معدني موجود در خاك شد. بيشترين ضريب استهلاك نوري گندم به تيمار تاريخ كاشت ماش در 10 تيرماه اختصاص داشت. افزايش نيتروژن باعث افزايش معني دار ضريب استهلاك نوري شد. استهلاك بيشتر نور توسط سايه انداز گندم در سطوح بالاي نيتروژن به دليل افزايش شاخص سطح برگ بود. كشت كود سبز ماش در تاريخهاي 10 تيرماه و 20 مردادماه باعث افزايش عملكرد دانه نسبت به تيمار آيش به ميزان 15/3 و 3/1 درصد شد. بيشترين عملكرد دانه به تركيب تيماري 120 كيلوگرم نيتروژن و 90 كيلوگرم فسفر در تاريخ كاشت كود سبز دهم تيرماه تعلق داشت. به طوركلي، نتايج اين پژوهش نشان داد كه كاشت ماش جهت استفاده به عنوان كود سبز در تاريخ 10 تيرماه باعث افزايش عملكرد دانه‌ي گندم نسبت به شرايط آيش شد. به نظر ميرسد، استفاده از كودهاي سبز و معدني به طور همزمان باعث افزايش جذب كودهاي معدني، استفادهي بيشتر گندم از عناصر غذايي موجود در كودهاي سبز و افزايش ميزان جذب تابش براي متابوليسم اين عناصر شد.

In order to evaluate the effect of green gram (Vigna radiata) sowing date as a green manure in combination with different rates of nitrogen (N) and phosphorous (P) fertilizers on wheat grain yield and light extinction coefficient, a field experiment was conducted in Dezful during 2008-2009. The experiment was split-plot factorial based on RCBD with three replications. Main plot consisted of green gram sowing dates were 30th June and 10th August, besides to fallow and three rates of N (0, 60 and 120 kg ha-1) and P (0, 45 and 90 kg ha-1) were in sub-plots. Results indicated that the application of green manure increased soil organic matter and inorganic nutrients. The highest light extinction coefficient (K) found on 30th June. A significant increase in nitrogen rate led to more light extinction coefficient because of higher LAI. In comparison to fallow treatment, the green manure sowing dates on 30th June and 10th August led to more grain yield by 15.3% and 3.1% respectively. Delaying in green gram sowing date reduced the benefit effects of the green manure in wheat grain yield. Generally, the results of this investigation showed that, sowing green gram as a green manure on 3th July has significantly increased wheat grain yield compared with fallow treatments. In green manure applied plots, wheat grain yield in 60 kg N ha-1 and 45 kg P ha-1 was higher than 120 kg N ha-1 and 90 kg P ha-1 under fallow conditions. The higher grain per unit area and biological yield in green gram residue incorporated plots influenced higher wheat grain yield than under fallow.