بررسي اثر تاريخ‌هاي مختلف كاشت بر روند تغييرات شاخص‌هاي فيزيولوژيكي و عملكرد ارقام برنج در شمال خوزستان

Study of physiological indices and yield of the rice varieties in north regions of Khuzestan

اين پژوهش به منظور بررسي روند تغييرات شاخص­ هاي فيزيولوژيكي و عملكرد برخي ارقام رايج برنج در سالهاي 1385 و 1386 در مزرعه ايستگاه تحقيقات كشاورزي شاوور استان خوزستان اجرا شد. آزمايش به صورت كرت هاي يكبار خرد شده در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار بود. تاريخ كاشت به عنوان فاكتور اصلي و ارقام برنج به عنوان فاكتور فرعي در نظر گرفته شد. تاريخ­ هاي 15 ارديبهشت، 5 خرداد، 25 خرداد در كرت­ هاي اصلي و ارقام شامل هويزه و حمر (متحمل) عنبوري قرمز و چمپا (حساس) و رقم پرمحصول دانيال (نيمه متحمل) در كرت­ هاي فرعي قرارگرفتند. نتايج تجزيه مركب نشان داد بيشترين عملكرد دانه مربوط به تاريخ كاشت مطلوب (5 خرداد) بود كه نسبت به كشت زود­هنگام (15 ارديبهشت) 62/5 درصد افزايش توليد داشت. برتري شاخص‌هاي فيزيولوژيكي به‌خصوص در زمان خوشه‌دهي، دوام سطح برگ در طي دوره رسيدگي و هم‌چنين ظرفيت تجمع ماده خشك بيشتر (گنجايش دانه×تعداد دانه در مترمربع) از جمله دلايل اين افزايش محسوب مي‌شوند. در ميان ارقام، عملكرد دانه رقم هويزه بر ساير ارقام برتري داشت و نسبت به دو رقم حساس به گرماي عنبوري قرمز و چمپا به ترتيب از 50/9 و 36/3 درصد عملكرد بيشتري برخوردار بود. ارقام حساس به گرما علي‌رغم داشتن شاخص سطح برگ حداكثر بيشتر به دليل سرعت رشد محصول، بازدهي فتوسنتزي و سرعت رشد نسبي پايين‌تر، از عملكرد دانه كمتري برخوردار بودند.

In order to evaluation of trend yield and physiological indices variation of some current Rice cultivars an experiment was carried out in split-plot arrangement using randomized complete blocks design with three replication. In 2006 and 2007 years at Shavoor Agricultural Research Station in Khuzestan province. For exposing rice cultivars to different higher temperature regimes, main plots were assigned to three sowing dates from 5 May with 20 days intervals and cultivars namely: Hoveizeh, Hamar (heat tolerance) Ghermez Anbori, Champa (heat sensitive) and Danial (relatively heat tolerant) were randomized in sub-plots. The results of combined analysis of variance showed that the highest grain yield was harvested from the second sowing date (26 May). It was the superior to first sowing date (5May) with 62.5 percentages. The reason of higher yield related to superior physiological indices in panicle exertion, LAD in ripening duration and also higher dry matter storage potential. In among cultivars, Hoveizeh was the superior to other cultivars and had higher yield related to Ghermez Anbori, Champa with 50.9 and 36.3 percentage respectively. In spite of heat sensitive cultivars had higher of Maximum leaf area index but their's crop growth rate, net assimilation rate and relative growth rate were lower.