بررسي توزيع مجدد مواد فتوسنتزي در واكنش به تنش گرما در ارقام برنج شمال خوزستان

Study of assimilate remobilization as affected by heat stress in rice cultivars in north of Khuzestan

اين پژوهش با هدف تعيين نقش تنش گرما بر توزيع مجدد مواد فتوسنتزي ارقام برنج در استان خوزستان اجرا گرديد. آزمايش با دو عامل تاريخ كاشت و رقم به صورت كرت‌هاي يكبار خرد شده، در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار به مدت دو سال (1385 و1386) در مزرعه ايستگاه تحقيقات كشاورزي شاوور وابسته به مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي خوزستان اجراء شد. سه تاريخ كاشت (15 ارديبهشت، پنج خرداد و 25 خرداد) دركرت‌هاي اصلي و پنج رقم برنج شامل ارقام هويزه و حمر (متحمل به گرما) عنبوري قرمز و چمپا (حساس به گرما) و رقم پرمحصول دانيال (نيمه متحمل به گرما) در كرت‌هاي فرعي قرار گرفتند. نتايج آزمايش نشان داد كه رقم عنبوري‌قرمز و ارقام متحمل به گرما از بيشترين ميزان توزيع مجدد ماده خشك برخوردار بودند. دانه، ساقهو برگ بسته، به تغيير در شرايط دمايي، و رقم تفاوت معني‌داري نشان دادند و تاريخ‌هاي كاشت دوم و سوم، و ارقام متحمل به گرما داراي مقادير بالاتري بودند. در مجموع بيشترين توزيع مجدد ماده خشك، فتوسنتز جاري و سهم اندام­ها در عملكرد دانه به ترتيب با متوسط 1140/8 كيلوگرم در هكتار، 3923/3 كيلوگرم در هكتار و 22/5 درصد در تاريخ كاشت پنج خرداد حاصل شد. اما بيشترين سهم فتوسنتز جاري در عملكرد دانه در تاريخ كاشت 15 ارديبهشت بدست آمد.

An experiment was carried out to study of heat stress on assimilate remobilization of rice in north of Khuzestan province in a split-plot arrangement using randomized complete blokes design with three replication in 2006 and 2007 at Shavoor Agricultural Research Station, Dependent in Research Center of Agricultural and Natural Resources of Khuzestan. For exposing rice cultivars to different higher temperature regimes, main plot were assigned to three sowing dates from 5 May, 26 May and 16 Jun and cultivars were; Hoveizeh, Hamar (heat tolerance) Ghermez Anbori, Champa (heat sensitive) and Danial (relatively heat tolerant) were in sub-plots. Results showed that the highest dry matter redistribution was in Ghermez Anbori and heat tolerant cultivars. The grain, stem and leaf portions were significant on sowing date and cultivars. The second and third planting dates and heat tolerant cultivars had higher content. The highest remobilization, current photosynthesis and the portion of organs in filling grain yield were 1140.8 kg.ha-1, 3923.3 kg.ha-1, and 22.5%, respectively, in 26 May planting. But the highest share portion of current photosynthesis in grain yield was in 5 may in the planting date.