ارزيابي تحمل به كم آبي هيبريدهاي ذرت (Zea mays) با استفاده از شاخص‌هاي تحمل خشكي

Study of drought stress of hybrid corns (Zea mays) using drought tolerance indices

به‌منظور بررسي تحمل خشكي هيبريدهاي ذرت، آزمايشي در به‌صورت اسپليت پلات در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه پيام نور مركز كرمانشاه در سال 1392 انجام گرفت. فاكتور اصلي شامل تنش خشكي (شرايط تنش و شرايط نرمال) و فاكتور فرعي شامل نه هيبريد ذرت بود. نتايج تجزيه واريانس نشان‌دهندۀ واكنش متفاوت هيبريد­هاي موردمطالعه براي عملكرد دانه و امكان انتخاب هيبريد‌ها بر اساس عملكرد است. مقايسه مقادير عددي و رتبه هر هيبريد بر اساس شاخص ­هاي تحمل خشكي مبتني بر عملكرد دانه نشان داد كه هيبريدهاي شماره يك، سه، هفت و هشت به‌عنوان هيبريد‌هاي متحمل خشكي شناسايي گرديدند. نتايج همبستگي ميان شاخص‌هاي تحمل خشكي و عملكرد در شرايط تنش و بدون تنش نشان داد كه شاخص‌هاي STI، MP، GMP، HAR، SSPI، K1STI، K2STI و YI داراي همبستگي مثبت معني دار با Yp و Ys بوده و براي انتخاب هيبريدهاي با عملكرد بالا در هر دو شرايط مناسب هستند. ترسيم باي پلات گابريل بر اساس تجزيه به مؤلفه ­هاي اصلي انجام گرفت. بر اساس اين تجزيه دو مؤلفه اول حدود 98 درصد از تغييرات داده ­ها را توجيه نمودند. نتايج نشان داد كه هيبريدهاي موردمطالعه در دو ناحيه پتانسيل عملكرد بالا و ناحيه پتانسيل عملكرد ضعيف قرار گرفتند، به‌طوري‌كه هيبريدهاي شماره يك، سه، هفت و هشت با قرارگرفتن در مجاورت بردارهاي تحمل به تنش خشكي به‌عنوان هيبريدهاي برتر شناسايي شدند. تجزيه خوشه­ اي بر اساس شاخص­ هاي برتر هيبريدهاي مورد مطالعه را در دو گروه كلي تفكيك كرد كه اين نتايج با نتايج حاصل از ترسيم باي­ پلات گابريل مطابقت كامل نشان داد.

In order to investigate drought tolerance of maize hybrids, a split plot experiment was conducted in a randomized complete block design (RCBD) with three replications in the research field of Payame Noor University (PNU) of Kermanshah in 2013. The main factor included drought stress (stress and normal condition) and sub factor including nine corn hybrids. The results of analysis of variance indicate the different reaction of the hybrids studied for grain yield and the ability to select hybrids based on yield. Comparison of numerical values and rank of each hybrid based on grain yield based on grain tolerance index showed that hybrids number one, three, seven and eight were identified as drought tolerant hybrids.Results of correlation analysis showed that MP, GMP, STI, HAR, K1, K2, SSPI and YI had positive and significant correlations with Yp and Ys. They are suitable for choosing high yield hybrids in both conditions. Gabriel's bi-plot drawing was performed based on the analysis of the main components. Based on this breakdown, the first two components justify about 98 percent of the variance. The results showed that the studied hybrids were located in two groups of high yield potential and weak potential, so that hybrids number one, three, seven and eight were placed in the vicinity of drought stress tolerance vectors as superior hybrids. The cluster analysis, based on the superior indices of the studied hybrids grouped the hybrids into two clusters that are similar to the Gabriel bi-plot.