تحليل مضامين مؤثر بر فرهنگ مصرف آب از ديدگاه اسلام (مطالعه كيفي)

Analysis of effective themes on water consumption culture; Islamic approach (qualitative study)

مقدمه و هدف پژوهش: يكي از مسائل مهم در اسلام، محافظت از آب است. تحقيق حاضر نيز به بررسي مؤلفه ­هاي فرهنگ اسلامي مؤثر بر مصرف آب پرداخت. روش پژوهش: اين پژوهش كيفي و از روش تحليل مضمون، سبك آترايد- استرلينگ، به منظور تحليل مضاميني كه از مقالات داخلي و متون اسلامي مرتبط با آب و الگوي مصرف بدست آمده مي باشد. مضامين در سه دسته پايه، سازمان­ دهنده و فراگير، جهت دستيابي محقق به شبكه مضامين فرهنگ اسلامي مصرف آب دسته ­بندي شد. يافته‌ها: تحليل ­ها نشان داد، 4 مضمون فراگير شامل: باور، هنجار، ارزش و دانش به عنوان مؤلفه­ هاي اصلي شبكه، 8 مضمون سازمان ­دهنده شامل: ايمان به خدا، هنجار اجتماعي، هنجار اخلاقي، هنجار قانوني، هنجار رويه ­اي، ارتقاء فرهنگ اسلامي جامعه، آب نعمت و امانت الهي، به عنوان اصول فرعي، و در نهايت 34 كد مضمون پايه به عنوان عوامل جز كه بايد در مصرف آب با تكيه بر فرهنگ اسلامي مد نظر قرار گيرد بدست آمد. نتيجه گيري: نتايج بيانگر آنند تركيب اين چهار مؤلفه، فرهنگ اسلامي مصرف آب جامعه مسلمانان را نشان مي ­دهد. در كشور ما هنوز استفاده مطلوب از آب به شكل يك فرهنگ جايگاه خاص خود را پيدا نكرده، دراين بخش آموزش ­هاي ساده اما كاربردي (با محوريت اعتدال، قناعت، پرهيز از اسراف و صرفه جويي) كه از طرف دين اسلام مطرح شده مي­ تواند مسلمانان را به الگوي بهينه مصرف آب رهنمون سازد.

Purpose: One of the most important issues in Islam, is water conservation. Therefore the current research focuses on Islamic cultural components that are effective on water consumption. Method: This is a qualitive study, Attride-Stirling approach, that analyzes the context taken from local papers and Islamic scriptures relating to water use and consumption patterns. The contexts were organized in three categories, namely basic, organizing and comprehensive whose aim is to enable the researchers to access the Islamic culture contexts regarding water consumption. Findings: Four comprehensive factors namely belief, norm, value and knowledge as the main components of Islamic culture of water consumption, eight organized factors namely trust in God, social norm, ethical (religious)norm, legal norm, procedural norm, improving Islamic culture of the society, water as God's grace and honesty as secondary principles and at last 34 codes of basic content as small factors that should be considered in water consumption with emphasis on Islamic culture were obtained. Result: The combination of these four components shows water consumption in a Muslim society. In our country, desirable use of water has not yet been perceived as a culture. However simple but practical methods such as saving, training and following religious teachings can help improve the level of Islamic culture in the field of water in consumption.