بررسي ارجحيت غذايي ماهي قزل آلاي خال قرمز در رودخانه شفارود استان گيلان

(Investigation on diet preference of Salmo trutta fario in Shafarud River (Guilan Province

قزل ­آلاي خال قرمز جمعيتي آسيب­ پذير از ماهي آزاد درياي خزر بوده ولي در اغلب آبهاي شيرين حوزه ايراني درياي خزر انتشار دارد و در رودخانه شفارود نيز، اين ماهي داراي فراواني مناسبي در مناطق بالادست است. اين بررسي با هدف آشنايي از خصوصيات زيست شناختي تغذيه قزل آلاي خال قرمز و از زمستان 1388 تا پاييز 1389 انجام و از دستگاه الكتروشوكر و تور پرتابي جهت صيد ماهيان استفاده شد. ماهيان مورد بررسي داراي اوزان 7/54 تا 78/4 (14/7±26/56) گرم، طول كل 89 تا 192 (ميانگين 21/8± 128/43) ميليمتر و سن +0 تا +4 (ميانگين 0/8±2/15 سال) بودند. ميانگين­ هاي شاخص طول نسبي لوله گوارش (RLG) 0/10±0/85، شاخص پري لوله گوارش GSI) 3/5±6/08) و شاخص شدت تغذيه (IF) در آنها 157/4±95/45 برآورد و شاخص تهي بودن لوله گوارش (CV) صفر (0) تعيين گرديد. در لوله گوارش قزل آلاي خال قرمز شفارود 31 خانواده از 14 راسته شامل كرمهاي كم تار (Lambricidae و Lumbriculidae)، ناجورپايان (Gammaridae)، جورپايان (Asellidae)، عنكبوت­هاي آبي (Hygrobatidae)، هزارپايان (Myriapoda)، حشرات قاب بال (Dytiscidae و Elmidae)، دوبالان (Blephariceridae، Chironomidae، Empididae، Simuliidae، Stratiomyidae، Tabanidae و Tipulidae)، يكروزه ها (Baetidae ، Ephemeridae و Heptagenidae)، پرده­ بالان (Formicidae)، مگالوپترا (Sialidae)، سنجاقكها (Agrionidae)، بهاره ها (Leucteridae ، Nemouridae ، Perlidae و Taeniopterygidae)، بال موداران (Hydropsychidae،Lepidostomatidae ، Limnephilidae، Philopotamidae و Rhyacophilidae) و نيم بالان جداسازي گرديد و لذا اين ماهي در منطقه مطالعاتي، گونه ­اي وسيع ­خوار و گوشت خوار محسوب مي­گردد. بررسي فراواني مشاهدات طعمه­ ها نشان داد كه در لوله گوارش قزل ­آلاي خال قرمز در زمستان دوبالان و يك روزه ها، در بهار ، دوبالان ، يك روزه ها و بال موداران، در تابستان، دوبالان، يكروزه ­ها، بال موداران، بهاره­ ها و پرده ­بالان و در پاييز، دو بالان و يكروزه­ ها بعنوان غذاي اصلي مصرف­ شده كه در سنين مختلف نيز تغييرات ديده مي ­شود و در كل، دوبالان (97/9 درصد)، يكروزه­ ها (83/3 درصد)، بهاره ها (52/1 درصد) و بال موداران (52/1 درصد) بعنوان غذاي اصلي و ساير اقلام غذايي بعنوان غذاي ثانويه (فرعي) يا اتفاقي (تصادفي) مصرف شده اند.

Salmo trutta fario is vulnerable population belong to Caspian brown trout and the fish exists in upstream areas of most Iranian rivers at southern Caspian sea basin and it has a relatively suitable density in Shafarud River. The fish was caught with electro-shocker, Cast-net and lines from winter 2009 to autumn 2010 and the aim was more information on the fish, biology. Body weight was measured in studied fish specimens 7.54-78.4 (26.54±14.7) g, total length 89-192 (128.43±21.8) mm and age was 0+ - 4+ (2.15±0.8) years old, too. The relative length average of gut was measured 0.85±0.10, gastero-somatic index 6.08±3.5, intensity of food, 195.45±157.4 and coefficient of vacuity was 0 (Zero), too. The fish has fed on 31 families belong to 14 invertebrate orders in Shafarud River consist of Oligochaet vorms (Lumbricidae and Lumbriculidae), Isopoda (Asellidae), Hydroacrina (Hygrobatidae), Myriapoda, Coleoptera (Dytiscidae and Elmidae), Diptera (Blephariceridae, Chironomidae, Empididae, Simuliidae, Stratiomyidae, Tabanidae and Tipulidae), Ephemeroptera (Baetidae, Ephemeridae and Heptagenidae), Hymenoptera (Formicidae), Megaloptera (Sialidae), Odonata (Agrionidae), Plecoptera (Leucteridae, Nemouridae, Taeniopterygidae and Perlidae), Trichoptera (Hydropsychidae, Lepidostomatidae, Limnephilidae, Philopotamidae and Rhyacophilidae) and Hemiptera and thus the fish is a euryphagous and carnivore species in studied area. Study on food preference or frequency of observance of food items in alimentary tract of studied fish showed Diptera and Ephemeroptera orders are main food items in winter, Diptera, Ephemeroptera and Trichoptera orders in spring, Diptera, Ephemeroptera, Trichoptera, Plecoptera and Hymenoptera orders in summer and Diptera and Ephemeroptera orders in autumn, too. These changes took place in different fish ages, too. In general, Diptera (97.9%), Ephemeroptera (83.3%), Plecoptera (52.1%) and Trichoptera (52.1%) were main food for the studied fish in Shafarud River and other orders were secondary or accidental food.