مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - بررسي تعدادي از ژنوتيپ‌هاي برنج در مقابل تنش سرمايي در مرحله جوانه‌زني

چكيده فارسي :

هجده ژنوتيپ برنج از نظر مقاومت به سرما در مرحله جوانه‌زني به صورت آزمايش فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار ارزيابي شدند. ژنوتيپ‌هاي برنج به‌عنوان فاكتور اول و دماهاي 13، 17، 21 و C°25 به‌عنوان فاكتور دوم بودند. بذور ژنوتيپ‌ها در چهار دماي فوق قرار داده شدند و نسبت جوانه‌زني، طول ريشه‌چه و طول ساقه‌چه در گياهچه‌هاي حاصله اندازه‌گيري شد. تجزيه واريانس نشان داد كه اثر ژنوتيپ، درجه حرارت و اثر متقابل دو فاكتور بر صفات فوق معني‌دار بود. مقادير نسبت جوانه‌زني، طول ريشه‌چه و طول ساقه‌چه تحت تأثير هر سه درجه حرارت پايين (13، 17 و 21 درجه سانتي‌گراد) نسبت به دماي 25 درجه سانتي‌گراد كاهش يافتند. با عنايت به تجزيه خوشه‌اي تنوع قابل ملاحظه‌اي بين ژنوتيپ‌ها در هر سه شرايط دماي پايين وجود داشت. ژنوتيپ‌هاي تايچونگ و صدري بيشترين نسبت جوانه‌زني، طول ريشه‌چه و طول ساقه‌چه و كمترين ميزان كاهش اين صفات را داشتند و در دماهاي 13 و 17 درجه سانتي‌گراد در يك كلاستر و در دماي 21 درجه سانتي‌گراد در دو كلاستر نزديك به هم قرار داشتند. بنابراين اين ژنوتيپ‌ها مي‌توانند به‌عنوان والد در تلاقي با ژنوتيپ‌هاي حساسي مانند دولار، IR36 و حسن‌سرايي به كار گرفته شوند تا از نتاج حاصل از تلاقي‌ آن‌ها براي برنامه‌هاي اصلاحي مانند ايجاد نسل‌هاي تفكيك در پروسه‌هاي انتخاب براي دست‌يابي به ژنوتيپ‌هاي متحمل به سرما استفاده شود. از آنجا كه بيشترين ميزان وراثت‌پذيري عمومي (0/82) مربوط به طول ساقه‌چه بود، با استفاده از آن مي‌توان اقدام به انتخاب ژنوتيپ‌هاي متحمل به سرما در نسل‌هاي اوليه حاصل از تلاقي‌ها نمود.