تأثير كاربرد خارجي اسيد ساليسيليك و اسپرمين بر خصوصيات عملكردي و فيزيولوژيكي گياه دارويي اسفرزه (Plantago ovata Forssk.) تحت شرايط قطع آبياري

Effects of salicylic acid and spermine exogenous application on functional and physiological characteristics of isabgol (Plantago ovata Forssk.) under cutoff irrigation

اين مطالعه به‌صورت اسپليت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 18 تيمار و سه تكرار در سال زراعي 96-1395 در مزرعه پژوهشي دانشگاه گنبدكاووس اجرا شد. در اين آزمايش تيمارهاي آبياري شامل: شاهد (بدون تنش)، قطع آبياري در مرحله گل‌دهي و قطع آبياري در مرحله پر شدن دانه، به‌عنوان فاكتور اصلي و محلول‌پاشي برگي اسيد ساليسيليك (صفر، 4/0 و 8/0 ميلي‌مولار) و اسپرمين (صفر و 02/0 ميلي‌مولار) به‌عنوان فاكتور فرعي در نظر گرفته شدند. براساس نتايج آزمايش بيشترين وزن هزار دانه (00/2 گرم) در تيمار قطع آبياري در مرحله پر شدن دانه با محلول‌پاشي 4/0 ميلي‌مولار اسيد ساليسيليك و عملكرد زيستي (37/2472 كيلوگرم در هكتار) در شرايط آبياري نرمال و محلول‌پاشي برگي اسيد ساليسيليك با غلظت 8/0 ميلي‌مولار و اسپرمين با غلظت 02/0 ميلي‌مولار به‌دست آمد. به‌علاوه بيشتر‌ين ميزان فاكتور تورم بذر (42/12 ميلي‌ليتر) و درصد موسيلاژ دانه (33/21 درصد) به‌ترتيب تحت شرايط تنش متوسط و تنش شديد مشاهده شد. بالاترين ميزان عملكرد دانه (05/547 كيلوگرم در هكتار)، عملكرد موسيلاژ دانه (12/102 كيلوگرم در هكتار) و درصد پوسته بذر (72 درصد) نيز به تيمار تلفيقي محلول‌پاشي برگي اسيد ساليسيليك با غلظت 8/0 ميلي‌مولار و اسپرمين با غلظت 02/0 ميلي‌مولار تحت شرايط قطع آبياري در مرحله پرشدن دانه اختصاص داشت. با توجه به نتايج .. با توجه به نتايج حاصل؛ استنباط مي‌شود نقش مؤثر اسيد ساليسيليك و اسپرمين در تنظيم اسمزي، پايداري غشاء و از بين بردن راديكال‌هاي فعال محيط سلول توانست تحمل گياه دارويي اسفرزه را در شرايط تنش كم‌آبي افزايش دهد.

This study was conducted as split plot factorial experiment was done based on a randomized complete block design with 18 treatments and three replications, on research field of the Gonbad Kavous University, Golestan, Iran in winter 2017. In this experiment the treatments of irrigation included; control (non-stress), irrigation cutoff at flowering stage and irrigation cutoff at seed filling stage) was the main-plot and factorial of salicylic acid (SA) (0, 0.4 and 0.8 mM), spermine (Spm) spraying (0 and 0.02 mM) was as a sub-plot. According to the results of the experiment, the highest 1000-grain weight (2.00 g) was obtained in irrigation cutoff at seed filling with 0.4 mM salicylic acid spraying and biological yield (2472.37 kg/ha) was observed under normal irrigation conditions and SA0.8mM+Spm0.02mM spraying. In addition, the most of Seed swelling factor (12.42 ml) and seed mucilage percentage (21.33%) were obtained in under moderate and severe stress conditions, respectively. Also, the highest grain yield (574.05 kg ha-1), seed mucilage yield (102.12 kg ha-1) and seed husk percentage (72%) were observed to foliar spraying 0.8 mM salicylic acid and 0.02 mM spermine in irrigation cutoff at seed filling. According to the results, the spraying of salicylic acid and spermine in irrigated conditions at flowering and seed filling stages prevented significant traits from being studied and the highest grain yield, biological yield, harvest index, seed husk percent, seed mucilage percentage, seed mucilage yield were caused.