جدال كپي با ميمون: نكته اي درباره ترجمه نام هاي عاميانه در زيست شناسي

در زبان انگليسي تمايزي حدي ميان دو واژه ae و Totkey وجود دارد؛ اقتراني معنايي كه از اواخر سده نوزدهم پيدا شده است. پيش از اين دو واژه مكرر به جاي هم به كار مي رفتند. اما با پررنگ شدن نظريه تكامل، اين تمايز نيز جدب تر شد؛ ape تنها به ميمون هاي بي دمي مثل شاميانزه، گوريل و اورانگوتان اطلاق شد و Toukey به ميمون هاي دم داري مثل انواع عنتر و بوزينه، مكاك و كاپوچين زيست شناسي امروز مدتهاست كه نشان داده ape گروهي جدا از monkey هانيستند؛ بلكه زيرگروه آنها هستند؟ age ها در دل monkeyها نيستند. بلكه زير گروه آن ها هستند؛ apeها در دل monkeyها رده بندي مي شود نياي مشترك apeها نوعي monkey بوده و اين يعني بايد apeها را هم نوعي monkey به شمار آورد؛ به زبان خيلي ساده، هر ape نوعي monkey هم هست، اما هر mickey نوعي ميمون نيستد تمايز زبالي ميان ape و monkey كه محصول رواج ادبيات تكاملي در اواخر سده نوزدهم بود، با دانش تكاملي كه از اواخر سده بيستم رواج يافته ديگر مطابقت ندارد و تأكيد بي جابر اينكه موجودي مثل شامپانزه صرفا نوعي ape است ولي monkey نيست، كاملا از نظر علمي نادرست و مردود است با وجود اين، فراگير شدن ترويج علم به سبك ترجمه اي در ايران ترجمه هاي بي مايه و تقليد از هر چه كه در ادبيات ترويج علم انگليسي جاافتاده، باعث شد تا از همان زباني كه افتراقي ape و monkey زير سوال رفته، برخي نويسندگان و مترجمان فارسي زبان به فكر ابداع واژه اي براي نمايش چنين افتراقي بيفتند و موجوداتي را كه پيش تر از آن در فارسي ميمون بي دم په ناميده مي شدند. كپي صدا كنند. اين افتراق نادرست در سال هاي اخير به قدري رواج يافته كه بسياري از علاقه مندان به حانورشناسي در مواجهه با عبارت ميمون بي دم گيج مي شوند و مي پرسند: مگر ميمون فقط شامل نخستي هايي نمي شود كه دم داشتند. اين مقاله نشان مي دهد كه هم جدا كردن ميمون هاي بي دم از ميمون ها كاملا نادرست است و هم واژه كپي معادل مناسبي براي ناميدن ميمون هاييبي دم نيستند.